دیدی من
ئامادەکردن و وەرگێڕانی: ژیار هۆمەر
”ئەوەی مێژوو لەسەری نادوێ، ڕۆمان بۆمان دەگێڕێتەوە.”
کارلۆس فوێنتێس
هێشووەکانی تووڕەیی (The Grapes of Wrath)، ڕۆمانی نووسەری بەنێوبانگی ئەمەریکی، جۆن شتاینبێکە. هێشووەکانی تووڕەیی بریتییە لە گێڕانەوەی پاڵەپەستۆی نایەکسانی لە سەروبەندی قاتوقڕییە گەورەکەی ئەمەریکادا لە ساڵانی ١٩٣٠یەکاندا. باسی گەشتێکی دوورودرێژ و پڕچەرمەسەریی بنەماڵەیەکی دەستکورتی ئەمەریکییە، کە بە هیوای ژیانێکی باشتر لە ویلایەتی ئۆکلاهۆماوە کۆچ دەکەن بەرەو کالیفۆرنیا، بەڵام وەک ئەوەی ئەوان پێشبینیی دەکەن، ڕووداوەکان ناچنە پێشەوە. ئەم ڕۆمانە لە ساڵی ١٩٣٩دا بڵاو کراوەتەوە و ساڵی ١٩٦٣ شتایبنێک خەڵاتی نۆبێڵی بۆ ئەدەبیات لەسەر وەردەگرێت، هەروەها بە یەکێک لە چل شاکارەکەی سەدەی بیستەم دێتە هەژمار. لە ساڵی ١٩٦٠دا هێنری فۆندای دەرهێنەر لەسەر ئەم ڕۆمانە فیلمێک دروست دەکات.
جۆن شتێنبێرگ – نووسەری هێشووەکانی تووڕەیی
”[…] واقوڕماوی لە تێڕوانینەکاندا بەدی دەکرێ و درەوشانەوەی تووڕەیی لە چاوانی برسییەکان بڵێسە دەسەنێ. هێشووەکانی تووڕەیی نێو گیانی خەڵکی هەڵدەئاوسێنێ و پێ دەگات، ئەمە زەنگێکە بۆ ڕنینەوەی هێشووەکان…” (ل: ٦٢٤)
چیرۆکەکە لە دەستپێکی خولی نوێی گۆڕانکاری لە ئابووریی کیشوەری ئەمەریکادا ڕوو دەدات، سەروەختێک کە شەماڵی پیشەسازی و گیروگرفتی ئابووری ڕوو لە ژیانی ڕەشوڕووت دەکات. ڕقی جووتیاران دەگات کەشکەلانی فەلەک، جووتیارگەلێک کە بەس لەگەڵ خاکەناز و پاچ و گاسندا ئاشناییان هەیە و خوویان پێوە گرتووە. سا ئێستاکە بە هۆی دەرکەوتنی تراکتۆر لە ڕەزەکانیاندا (لەبەر ئەوەی قەرزگەلێک کە لە بانکیان وەرگرتووە و ئێستا زەوییەکانیان لەدەست داوە)، تووشی بەڵایەکی نوێ دەبن لە ژیانیاندا، ئەویش ئاوارەییە. بینینی ڕیکلامێکی کار لە کالیفۆرنیا هێزیان دەهێنێتەوە بەر، چاری ناچار ملی ڕێ دەگرن. ئەوان نازانن ئەگەر مەکینە و پیشەسازی لە دەست کەسێکدا بێت چ چەکێکی بەهێز و تۆقێنەرەوە، تەواوی ژیانی ئەوانی خاپوور کرد.
کەڤەری کتێبی هێشووەکانی تووڕەیی
”بنەماڵەیەک وڵاتیان جێ هێشتووە. سەرگەورەی خێزانەکە پارەی لە بانک قەرز کردووە. ئێستاکە بانک زەوییەکەی دەوێت. بانک کاتێک دەبێتە خاوەنی زەوییەکان، تراکتۆری دەوێ نەوەک بنەماڵە […] بەڵام ئەم تراکتۆرە دوو ئیشی پێ دەکرێ: زەوییەکان لە چنگی ئێمە دەردێنێ و فڕێمان دەدات دەرێ. خۆ لە نێوان تراکتۆر و تانکدا جیاوازییەکی وەها نییە. هەردووکیان خەڵک دەردەکەن، دەیانتۆقێنن و برینداریان دەکەن. ئەم ئەو شتەیە کە دەبێت بیری لێ بیکەینەوە…” (ل: ٢٦٥)
ناوی ڕۆمانەکە
ناونیشانی ئەم کتێبە لە سروودی جەنگی کۆمارییەوە وەرگیراوە، ئەم سروودە ساڵی ١٨٦١ لە لایەن جولیا واردەوە نووسراوە، کە یەکێک بوو لە لایەنگیرانی کۆیلەکان بۆ کودەتا.
دەقی سروودەکە بە ئینگلیزی:
Mine eyes have seen the glory of the coming of the Lord
He is trampling out the vintage where the grapes of wrath are stored.
بە کوردی:
چاوانی ئەمن بینیویانە شکۆی نزیکبوونەوەی خوداوەندا
کە هێشووەکانی تووڕەیی دەفلیقێنێتەوە لە کۆگای باخی ترێدا
کڵێشەی ئەم ڕۆمانە دابەش دەبێت بەسەر سێ قۆناغدا:
١. بەشی ١-١١، ئۆکلاهۆما.
٢. بەشی ١٢-١٨، گەشت.
٣. بەشی ١٩-٣٠، کالیفۆرنیا.
کەسایەتییە سەرەکییەکان
1. تۆم جاد: کوڕی بنەماڵەیەکی باڵادەستی جووتیارە، کە لەسەر دەمەبۆڵە کەسێکی بە خاکەناز کوشتووە. بڕیاری حەوت ساڵ دەستگیرکردنی بۆ دەردەکرێ، پاش تێپەڕاندنی چوار ساڵ لە بەندیخانە، بڕیارێکی لێخۆشبوون دەیگرێتەوە و ئازاد دەکرێ. لە ڕێگەی گەڕانەوە بەرەو ماڵەوە، تووشی کەیزی دەبێت.
2. جیم کەیزی: پێشتر قەشە بوو، بەڵام چیدی بڕوای بە ئایین نەماوە. پێشتر گوتاربێژ بووە و ئامۆژگاریی خەڵکی کردووە، بە کەسێکی لفتڕەوان و خۆشمەشرەب ناسراوە، بەڵام چیدی نازانێ خەڵک بەرەو کوێ ڕێنمایی بکات.
”من ئامادەیی ڕێنماییکردنی خەڵکیم تێدایە، بەڵام بەرەو کوێ ڕێنماییان بکەم؟ نازانم.” (ل: ٤١)
3. باوکەجاد: بەڕێوەبردنی بنەماڵەی جاد لە ئەستۆی باوکەجاددایە. وەرزێرێکە کە زەوییەکەی بە هۆی قەرزی بانکەوە لەدەست دەدات و لەگەڵ بنەماڵەکەی ملی ڕی دەگرنە بەر بەرەو کالیفۆرنیا.
٤. دایکە جاد: کۆڵەکەی خێزانی جادەکانە. بیرتیژ و دنیادیدەیە. خەمی گەورەی ئەوەیە شیرازەی خێزانەکەی لێک هەڵنەوەشێت.
5. مامە جۆن: برای باوکەجادە. تاکوتەنیایە. هەمیشە هەست بە بێزاری و تاوان دەکات. ژنەکەی بەسەر منداڵەوە گیانی دەرچووە.
6. ڕۆزا شارۆن: کچە گەورەی بنەماڵەی جادە. تەمەنی نۆزدە ساڵە. شووی کردووە بە کۆنی و دووگیانە. خەون و پلانی زۆریان بۆ ژیانیان لە کالیفۆرینا هەیە.
7. داپیر و باپیرە: سەرگەورەی بنەماڵەکەن. بە درێژایی تەمەنیان خەریکی جووتیاری و ڕەنجبەری بوون. هەردووکیان لە کۆچەکەیان لە ئۆکلاهۆماوە بەرەو کالیفۆرینا گیانیان لەدەست دەدەن.
8. نەوا جاد: کوڕەگەورەی بنەماڵەیە. کەسێکی خاووخلیچیک و دەستەوەستانە، بەڵام زۆر بەسۆز و هەستیارە.
9. ئال جاد: تەمەنی شازدە ساڵە. هەمیشە عەوداڵی کچ و ئوتومبێلە. ئەو دەبێتە شۆفێری گەشتی بنەماڵەکەی بەرەو کالیفۆرینا.
10. ڕۆتی جاد: تەمەنی دوازدە ساڵە. بچووکترین کچی بنەماڵەیە و لە هەڕەتی لاوێتیدایە.
11. وینفێڵد جاد: تەمەنی دەساڵانە و بچووکترین ئەندامی خێزانەکەیە.
12. موێلی گرەیڤز: دراوسێی خێزانی جادە لە ئۆکلاهۆما. هەوروەها ئەویش زەوییەکەی لێ داگیر کراوە. خێزانەکەی کۆچیان کردووە، بەڵام هەر ئەم ماوەتەوە.
13. ئایڤی و سارا (ویڵسەن): خەڵکی کانزاسن. لە نیوەی ڕێ، جادەکان تووشی ویڵەسەنەکان دەبن کە لایان داوەتە قەراغ جادەکە و ئوتومبێلەکەیان پەکی کەوتووە. تۆم و ئال بۆیان چاک دەکەنەوە. پاشان تاکو سنووری کالیفۆرنیا پێکەوە هاوسەفەر دەبن.
14. بەڕێز واتنڕایت و خاتوو واینڕایت: جێی بنەماڵەی جاد دەکەنەوە لە فارگۆنەکەدا و یارمەتییان دەدەن.
15. ئەگنیس واینڕایت: کچۆلەیەکی تەمەن شازدەساڵانە، لە کۆتایی ڕۆمانەکەدا شوو بە ئال جاد دەکات.
16. ئێزرا هیوستن: سەرۆکی کەمپی حوکمییە لە ناوچەی ویدپاتچ.
17. ویڵی ئیتەن: بەڕێوبەری بەشی سەمایە لە کەمپەکەدا.
Copyright © DidiMn.com. All rights reserved.
