03/12/2025
DidiMn Logo
Top

توێژینەوەی زانستی و داهێنانی هونەری لەژێر هەڕەشەدان لە هەرێمی کوردستان

لە لایەن دیدی من 2 مانگ پێش ئێستا

لە ڕۆژانی ٢٥ بۆ ٢٧ی سێپتەمبەر، دامەزراوەی کەشکوڵ لە زانکۆی ئەمریکی لە سلێمانی دیداری (کوردناسیی) بۆ کۆمەڵێک لە توێژەران و شاعیران و هونەرمەندان لە هەر چوار پارچەی کوردستان و دەرەوە، ڕێکخست.  سێ ڕۆژی پڕ لە گفتوگۆ و گوتاری گرنگ سەبارەت بە هۆنراوە، وێژە و کلتووری کوردی و پەیوەندی سۆفیزم بە هۆنراوەی کلاسیکەوە. لە هەمان کاتدا تیپی (هونەرگەی وڵات) لە ڕۆژئاوای کوردستانەوە بانگهێشت کرابوون، هەم بۆ گفتوگۆکردن لەسەر شێواز و بنەمای کارکردنیان، کە تەنها لە گۆرانی گوتندا کورتناکرێتەوە، بەڵکو ئەرشیفکردن و زیندووکردنەوەی کلتوور و هونەری کوردییە لە ڕۆژئاوای کورستان.

لە کۆتا ئێوارەی دیدارەکەی زانکۆی ئەمریکی لە سلێمانی، تیپی (هونەرگەی وڵات) کۆمەڵێک ئاوازی ناوازەیان پێشکەش بە سەدان ئامادەبوو کرد. یەکێک لە نمایشەکان بە ناوی (ژیانەوە)، پێرفۆرمانسێکی ڕەمزی بوو کە گوزارشت لە ئازادبوونی ژنانی ڕۆژئاوا دەکرد لە ژێر جەور و ستەمی داعش. نمایشەکە ‘داماڵینی بورقا’ بوو، بە مانای داماڵینی بورقا و دەرکەوتنی  جلی کوردی  شەڕڤانان بوو، کە ڕەمزە بۆ خەباتی ژنان و پیاوانی گەریلا،  کە  بەو بەرگە کوردییەوە، شکستیان بە هێزی تاریکی داعش هێنا.

جێی داخە بەشێک لە بانگخوازان و لایەنگرانیی ئیسلامیەکان هەر زوو کەوتنە هێرشبردن و ناوزڕاندن. لە هەموو  ئەو کارە گرنگ و باشانەی کە لەو دیدارەدا ئەنجامدران، هیچ شتێک سەرنجی ئەوانی ڕانەکێشا، بۆ ستایش، یان ڕەخنەی ئەقڵانی، بەڵکو بە شێوەیەکی هیستیری و دوور لە هەموو بەهایەکی گفتوگۆی کراوەو مەدەنی، دەستیانکرد بە هەڕەشە و سکاڵا تۆمارکردن و ناوزڕاندنی زانکۆی ئەمریکی و گروپی هونەرگەی وڵات. کەوتنە هەڕەشەکردن لە ڕێکخەرانی کۆنفرانسەکە و تەنانەت سەرۆکی زانکۆکەش کە بەڕێز (دوکتۆر بیلال ئەحمەد)ە.

وەک هەمیشە ئیسلامی سیاسی، سوپایەک لە جنێوفرۆش و تەکفیرییان لە میدیا و تۆڕە کۆمەڵایەتییەکانیان خستەگەڕ بۆ جنێودان، هەڕەشەکردن، تەکفیرکردن و لەکەدارکردنی کەرامەتی ڕێکخەرانی دیدارەکە و ئەندامانی گرووپی هونەرگەی وڵات. لە هەمان کاتدا، چەواشەکردنی خەڵک، بەوەی ئەم گرووپە موقەدەساتی ئیسلامیان، کە بورقایە، لەکەدار کردووە. لە کاتێکدا ئەوە لای هەمووان ئاشکرایە کە لە هەموو مێژووی کوردستاندا، ژنانی کورد بورقایان نەپۆشیوە تا ئەم کۆمەڵە پیاوە ئیسلامییە بە نوێنەرایەتی ژنانی موسوڵمانی بورقاپۆشی کورد بێنە دەنگ و هەڕەشەکردن.

ئەمە یەکەمجار نییە کە ئەندامان و لایەنگرانی ئیسلامی سیاسی کوردستان، بە کارنامەیەکی دژە کوردانە و بە ناوی موسوڵمانانی کوردستان، سووکایەتی بەهەموو جوانیەکانی ئەم نیشتیمانە بریندارە دەکەن: سووکایەتی بە دەنگی ئازادی، هونەر، توێژینەوەی زانستی، شیعر و وێژەی کوردی. هێرشەکانیان بۆ کار و چالاکی چاندی و فەرهەنگی کە لەدەرەوەی دنیابینی ئەوان بێت بووە بە پیشە و کاردانەوەیەکی باو کە ئامانج تیایدا لێدانە لە بەها کلتووری ومێژوویی و فەرهەنگییەکانی خەڵکی کوردستان. هەوڵی بە ناسیاسیکردنی کورد لە مێژوو و کۆنتێکستی سیاسەتی خۆی وەک کورد دەدرێت لە ڕێگەی یاریکردن بە هەست و سۆزی خەڵکی کوردستان لە پێناو بەرژەوەندی و کۆمەڵێک ئەجێندای تایبەت. دەرئەنجامی ئەم جۆرە لە پەیڕەوکردنی سیاسەتی ئیسلامی لەکوردخستنی موسڵمانانی کوردە.

کوردستان و کوردبوون لەژێر کارنامەی داگیرکەراندا و بەتایبەت لە ڕێگەی ئەندام و لایەنگرانی حیزبە ئیسلامیە سیاسیەکان و کارنامەکانیان دووچاری دووبەرەکی کۆمەڵایەتی و توندڕەوییەکی ئاینی ترسناک بووە. ئەم کارنامە ئیسلامییە مەبەستی ئاین نییە، بەڵکو مەبەستی کڕۆکی کوردبوونە. لە ڕێگەی گوتار و ڕەفتارەکانیان سوکایەتی بە شۆڕشەکانی گەلی کورد بۆ ڕزگاری و دژی بیری توندڕەوی دەکەن، نمونەی وەک نزمنرخاندنی جلوبەرگی کوردی ئەندامانی گروپی هونەرگەی وڵات، کە شۆڕشی دژ بە ستەم و داگیرکاری ڕێکخراوی داعشی پێ کراوە. ئەم جۆرە لە سوکایەتی و نزمنرخاندنە لە لایەن ئیسلامی سیاسییەوە لە زۆر چالاکی مرۆیی، فەرهەنگی، مەدەنی، هونەری و زانستی دا بەرجەستە دەبێتەوە.

ئێمە وەکو کۆمەڵێک لە خەڵکی ئازادیخوازی کوردستان ئەم هەڕەشە و داگیرکردنەی کایەی ئەکادیمی و هونەریی و کۆمەڵایەتی کۆمەڵگەی کوردی کە لەلایەن ئیسلامی سیاسییەوە هەوڵی بۆ دەدرێت، ڕەتدەکەینەوە. ئەرکی حکومەتی هەرێمە ڕێگەبگرێت لەم پاشاگەردانییە کلتووریی و سیاسییە. حکومەتی هەرێم و هەموو حیزبە سیاسیەکان بە بەرپرسیاری مێژوویی دەزانین بۆ ڕێگرتن لە هەوڵی تواندنەوەی شوناسی فەرهەنگیی خەڵکی کوردستان، وە هەروەها ڕێگرتن لە زاڵکردنی دەنگی جەهل و نەزانی بەسەر زانست و هونەر و داهێناندا. لە هەمانکاتدا، مافی ئازادی ڕادەربڕین و گوزارشت مافێکی ڕەوا و بنچینەییە و ئەرکی دادگا و هێزە سیاسییەکانە ئەم مافە لە قەوارەی هەرێم بپارێزن. لە هەمانکاتدا، مایەی نیگەرانییە هەندێک لە میدیا و ڕۆژنامەنووسان لەو کاتانەدا ڕۆڵێکی نەرێنی دەگێڕن لە ورووژاندنی خەڵک و دروستکردنی ناکۆکی و دووبەرەکی و هاندانی توندوتیژی. ئەرکی میدیا و ڕۆژنامەنوسانە بەرپرسیارانە و ڕەوشتیانە و دوور لە لایەنداری مامەڵە لەگەڵ ئەم دۆخەدا بکەن و نەبنە ئامڕازی بەرهەمهێنانی توندوتیژی.

ئیدی دەبێت ئەم دۆخە کۆتایی پێبێت و چیتر ڕێگە نەدرێت دادگاکان بۆ یەکلاکردنەوەی زۆرانبازییە بارگاویکراوەکان بە کارنامەی لایەنێکی دیاریکراو بخرێنە گەڕ. داواکارین، زانکۆکان، هونەر و داهێنان و توێژینەوەی زانستیی دووربن لە دەستتێوەردانی هەر کەس و لایەنێک. زانکۆ شوێنی بەرهەمهێنانی زانستە، زانست ئازادانە بەرهەم دێت، نەک لەژێر تەکفیر و فەتوا و هەڕەشەی سکاڵاکردن. داهێنانی کلتووری، هونەری و خەیاڵدانی هونەرمەند ئازادە، نابێت ڕێگە بدرێ هیچ ئاین و حیزب و  کەس و لایەنێک  دەست تێوەردان، یان هەڕەشە بکات.

لەگەڵ ڕێز و سوپاس

تێبینی: ناوەکان، بە پێی ڕیزبەندی (ئەلف و با) ڕێکخراونەتەوە.

پیشەناو
کاسبئاراس رەشید
مامۆستائاراس طاهیر حەمە علی
شانۆکارئاراس عەبدولڵا مەحمود
کارمەندی پەرتووکخانەئارام جەلال
ئەندازیار و چاودیری مافی مرۆڤئارام حەمە ساڵح
وەرگێڕئارام ڕەشید
نووسەرئارام سدیق عەبدول
شانۆکارئارام قادر مەمەند
رۆژنامەنوس / توێژەری کۆمەڵایەتیئاریان ئومێد عارف
فەرمانبەرئارەزوو سیراجەدین سەبری
دکتۆر لە زانکۆئارەزوو محمود خدر
مامۆستائازاد محەمەد حسین
نوسەر و لێکۆڵەرەوەئاسۆ جەبار
كاسبئاسۆ گۆران موحەمەد
کارمەندی بانک لەکەنەدائاسیا مجید عارف
مامۆستای زانکۆیاسین عومەر ئیبراهیم
بەڕێوبەری بەشی سەلامەتی لە پێگەی بیناسازیئاکام مزەفەر ئەسعەد
فەرمانبەرئاکۆ محەمەد فەرەج
رۆژنامەنووسئاڵا محمد
ژمێریارئاوێزان هوا محەمەد ئەمین
هونەرمەندی شێوەکارئیدریس ابی زید صدیق
ڕۆماننووس – سایکۆلۆژیستی پەروەردەیی لە ئەڵمانیائیسماعیل حەمەئەمین
شاعیر و نووسەرئەرخەوان رەسول ئەحمەد
فەرمانبەرئەردەڵان غەفوور ئەمین
مامۆستائەسعەد دوروودی کەمانگەر
توێژەری کۆمەڵایەتیئەفسانە مستەفا عەبدوڵا
ئەکادیمیئەڤین رەمزی دزەیی
لێکۆڵەرئەڤین عزیز
نووسەرئەنوەری ڕەشی عەوڵا
ڕۆژنامەنووسئەیوب تەها محەمەد
چالاکی مەدەنیبابان جەعفەر حەمە
سينەماكاربروا کامل عەتار
پارێزەربڕیار محسن مصطفی
هونەرمەندو نوسەربورهان غەفور قەرەداخی
فەرمانبەربیار ڕەشید عارف
ڕۆژنامەوان و چالاکی مەدەنیبێریڤان محەمەد
شانۆکاربێستان سالار محمد
شاعيربەرزان هەستیار
دەرمانسازبەشیر حەمەڕەشید
بێ کاربەناز صاڵح
کارمەندی ریکخراوبەهار مونزیر عوسمان
مامۆستای زانکۆ لە سویدبەهجەت عومەر عەبدوڵا
مامۆستای یاریدەدەر شێوەکاربەیان عەلی مستەفا
 پیرۆ پیرانی
شاعيرپشتيوان عەلى
شاعيرپێشەوا کاکەیی
چالاکوانی مەدەنی، رۆژنامەنوسپەروا علی
چالاكوانى مەدەنىپەروین عەزیز سەعید
ئەكتەرتابان یاسین
شارەزایی دادوەری لە ڕاگەیاندنتریفە حسن حسین
كارمەندتریفە عبدالقادر
كارى سەربەخۆتریفە عەزیز حەسەن
كارى سەربەخۆتریفە ئەمین
ڕاهێنەری نیشتەجێ بوونتەڵا خۆشکەلام
هونەرمەند ، چالاکوانی میدیاییجەبار حەمەد
چالاکی سیاسی و ئەرشیفەوانچالاك محمد عبدالرحمن
هونەرمەندچیمەن اسماعیل محمد
نوسەرحەليم يوسف
نووسەرحەسەن حوسێن
چیرۆکنووسحەمە سەعید زەنگنە
کرێکارحەمە کاکەڕەش
كارمەندحەیات محمد امين محمد
خانەنشینخەلیل محەمەد قادر
نووسەرخەندە حەمید مستەفا
نوسەر و روناکبیرد. دارا محەمەد
مامۆستاد. شیرین حسێن دڕەیی
مامۆستای زانکۆد. هیوا سلام خالد
سەرۆکی دامەزراوەی پەید.سەروەر عەبدولڕەحمان عومەر
خوێندکاری ماستەر لە شانۆداستان بەرزان عمر
مامۆستادانا حەمید محەممەد
فەرمانـبــــەردانا علی
نووسەردانا فایەق
خوێندكاری دكتۆراداهام محەمەد
فیلمسازدڵگەش رۆژبەیانی
مامۆستادلێر ڕەئوف ڕەسول
موزیسیەندلێر کەمانگەر
مامۆستادیار محمد فەیزوڵڵا
فەرمانبەر⁄ چالاکوانی شارستانیدیاری مەحمود تۆفیق (دیاری چالاک)
ڕاگەياندنكاردیدار شەهلا
نێتۆركدییە ئومێد محمد
نووسەردەوەن مەعروف
دەرونناسڕاز حەسەن بابەکر
سەربازڕاڤین کاسرا
ئەکتەر و دەرهێنەریڕامان عەبدولعەزیز حەسەن
نوسەر و شانۆکارڕزگار حەمە ڕەشید
Operatörڕزگار شەمەیی
مامۆستاروناک مجید فتاح
فەرمانبەرڕووبار یوسف سعید
رۆژنامەوانرۆزا خالد عەزیز
ڕۆژنامەنووسڕۆزا شێخانی
شاعير و نووسەرڕۆژا ناسر کاکەمەد
پەرستارڕۆژان ڕووف محمد
مامۆستاڕۆشنا محمەد نادر
پەرستارى منداڵانى خاوەن پێداويستى تايبەتڕێباز ئازەرپوور
کاسبڕێبوار تەها
نووسەرڕێبین خدر
هونەرمەندڕێزان بەتولە
توێژەر و شانۆكارڕێزان ساڵح حەمە ئەمین
مامۆستاى زانكۆڕێزان نورەدین حەسەنی
نووسەرو کۆمەڵناسڕێگا ڕووف
توێژەرڕێناس حەسەن بابەکر
هونەرمەند و مامۆستاى زانكۆڕەنج حیکمەت محەمەد
پەروەردەكار و زانستكارڕەوا هەژار
نوسەر و شانۆکارزاهير عەبەڕەش
مامۆستاى زانكۆزریان جیزنی محمد
وەرگێڕی زارەکی و نووسراوەی مۆڵەتپێدراوژان جەلال
راوێژكارژیلا حەسەن پوور
رۆژنامەنووسسابیر سمایل
دامەزرێنەرى ڕێكخراوى هەرگيز پێلا و فاديمە لە ياد مەكەسارا محەمەد
چالاکوانسازگار عەبدوڵا مەحمود
ڕۆژنامەنوسسازیان تالب ساڵح
ڕۆژنامەنوسساکار عەبدوڵلا عبدلرحمن
مامۆستاساکار فاروق مجید
دەرهێنەرسالار سوڵتان
بەشی پەرستیاریسامڕەند سەرزەلی
ميدياكارسان ساراڤان
خوێندكارساوێن سابیر
دەروونناسى كلينيكى و توێژەرساوێن یاسین
 سروشت چالاک
ژنى ماڵەوەسروە هەمزە محمود
چالاكوانسنوور حەسەن ڕەشید
مامۆستاسولماز دوروودی
جووتيارسۆران حمەنجم احمد
نوسەرسۆران خورماڵی
ڕاوێژكارى كارى ڕێكخراويىسۆران قادر سەعید (سۆران کۆستە)
چالاكوانسۆزان سەعید
توێژەرسەباح ساڵح ئەحمەد
نووسەر و وەرگێڕسەباح ئیسماعیل محەمەد
فيلمسازسەرکەوت تارۆ
شانۆكارسەرکەوت وەلی عەزیز
چالاکی مەدەنیسەعید حسين
ڕۆژنامەوانسەلاح حوسێن پور
ڕۆژنامەنووسسەلاح خدر
وێنەگرسەنگەر عەبدوڵڵا کەریم
مامۆستاشادی سەمەد كاكەمەد
فەرمانبەرشادیە محمد سعید
ڕۆژنامەنووسشاسوار مامە
ڕۆژنامەوانشاڵاو حەبیبە
هونەرمەند، نوسەر، مامۆستای یۆگاشانۆ ابراهيم مەتۆ
مامۆستاى زانكۆشانۆ ئازاد ساڵح
فۆتۆگرافەرشاهۆ عەبدولقادر عومەر
مامۆستاى هونەرشریڤان سەعید جەرجیس
هونەرمەندشکۆ عومەر کاکەڕەش
شانۆكارشوان جلال فارس
نووسەر و ڕۆژنامەنووسشوان حەمە
شانۆكارشوان کەریم حەسەن
ڕۆژنامەنووسشوان محەمەد مەحمود
هونەرمەندی شێوەکارشوکر  بلباس
ڕۆژنامەنووسشۆخان کەریم حەمە فەرەج
ڕۆژنامەنووسشۆخان مەحمود عەزیز
مامۆستا، هونەرمەندشۆڕش ساڵح
نووسەرشێرزاد هەینی
ئاكاديميست و توێژەرشێرکۆ کرمانج
مامۆستاشیرین کەریم
ڕاگەياندنكارشێنێ محەمەد تاڵب
ئەندازيارشەهلا نەجمەدین محەمەد
چالاکوانشەیدا مەعروف  محمود
کارمەندصباح حسن کریم
دەرهێنەر و نوسەری شانۆعادل اسماعيل
ڕۆژنامەنوسعبدالکریم علی نجم
شێوەکارعومەر دەروێش عزیز
شانۆكارعیماد مەهدی جەبار
مامۆستاعەباس ئیسماعیل حەمەد
مامۆستای زانکۆعەزیز ڕەئووف
سينەماكارعەلی کاکە
نووسەرو ڕۆژنامەنووسعەلی محەمەد ئەمین
هونەرمەندی شیوەکارفائق رەسول
سەرۆکی ڕێکخراوی شیهانة لە جیهانی عەرەبیفریال عبداللە قادر
خانەنشین ـ چالاکڤانفەتاح خەلیل زاخۆیی
نووسەر و وەرگێڕفەرهاد چۆمانی
شاعیر و نوسەر و مافپەروەرفەرەیدون حەمەئەمین سەعید
هونەرمەندفەهد حەربۆ خدر
بەرپرسی دەوامی ئێواران لەکتێبخانەی گشتی سلێمانفەوزیە ساڵح عەبدوڵا
شاعیرقادر سەمەد
ڕۆژنامەڤانكوردستان لەزگیاڤا
ڕۆژنامەوانکارزان عەلی عوسمان
مامۆستاکاروان جوهر محمد
هونەرمەندکانی سەعید
نووسەر و وەرگێڕکانی عومەر
نوسەر وڕۆژنامەنوسکاوسێن بابەکر حسێن
رۆژنامەنووسکاوێز مەلا پەروێز
نووسەرکاوە فاتیحی
نووسەرکنیر عبداللە حمە عزیز
توێژەرکوردە باپیر مجید
ئەندازيارکۆسرەت عەبدولڕەحمان محەمەد
نووسەر و شاعيرکەژاڵ نوری
كچى ماڵکەنار صالح حمە امین
نوسەرو شاعیرگوڵزار فەرەج محەمەد
سترانبێژ و ئەکتەری شانۆگولستان تاهیر
چالاکوانگوڵستان سەعید محەممەد
ڕاوێژکاری کۆمەڵایەتیلازۆ ئازاد
توێژەرلانە شێخە
ئەرشیفست و دەستەی بەڕێوەبەری ماڵپەری ئەرشیفیکوردکۆلێکتمانو بەرزنجی
خاوەنكارمحمد دڵشاد عبدالقادر
مامۆستامحمد عبدالحمید کریم
دەرهێنەر و نوسەرمحێدین مەمۆ ئەرسەلان
رۆژنامەنووس، نووسەر، وەرگێڕمستەفا زاهیدی
توێژەرى كۆمەڵايەتىمظفر شێخە
چالاكوان و چاودێرى سياسىموهەنەد ئەمین
شانۆكارمیدیا رەووف بێگەرد
نووسەرمیران ئابراهام
فەرمانبەرمیهرەبان علی حسین
کرێکاری قاڵب دروست کردنمەریوان ڕەحیم
ڕۆژنامەنووس و هونەرمەندمەریوان عەلی ساڵح
مامۆستاى زانكۆى ئەمسترداممەریوان وریا قانع
توێژەرمەنسوور تەیفووری
مامۆستاى زانكۆناز حکیم محمد
ژنى ماڵناهید محسن اسماعیل
خاوەنكارنوا خالد کریم
نووسەرنیاز برایم
هونەرمەند/ ڕێکخەرنیگا سەلام لەتیف
كارمەندنینا جمیل
چاپەمەنىنەبەرد سالار ئەحمەد
ڕۆژنامەنووسنەبەز ڕەشاد حەمەد
مامۆستاى زانكۆنەبەز سەمەد
كاسبنەبەز صاڵح حمە ئەمین
چالاكواننەرمین عوسمان حەسەن
ئەندازيارى خانەنشيننەزیرە حارس عبداللە
مامۆستانەشمیل حمەڕەشید
ياريدەدەرى تەكنيكى دەرمانسازىنەهیە خوشکەلام
ئەندازيارنەوزاد عومەر عەلی
رۆژنامەوانهانا شوان حەسەن
نووسەر و وەرگێڕهاوار محەمەد ڕەشید
شارەزاى بە بازاڕكردنى ديجيتاڵىهاوڕێ کمال محمد
نووسەر و فێمينستهۆزان مەحمود
ڕۆژنامەنووسهۆگر کەمال تەها
فەرمانبەر – نووسەرى بوارى جينۆسايدهۆمەر محەمەد
هونەرمەندهیمن حسن حسین
مامۆستاهیوا سابیر سابیر
نووسەر و ڕۆژنامەنووسهیوا سەید سەلیم
مامۆستاى خانەنشينهیوا محمد عباس
خوێندكارى دكتۆراهیوا موسا ڕەحیم
ئەندازیاری ITهەتاو اسعد عزیز
كرێكارهەدیە ساڵح ئەحمەد
دبلۆم كيميا – شێوەكارهەڤاڵ ئەحمەد حسەین
ڕۆژنامەنووسهەڵوان جەلال عەزیز
چالاكوانى مەدەنىهەڵوێست کەریم
شاعير و نووسەر- مامۆستاى ئەدەبياتهەندرێن مەهدی ئەحمەد
فيلمسازهەوراز محەمەد حمەڕەشید
فيلمسازیاد دین
هاوبەشی بکە