دیدی من – خوێنەر و کتێب
کتێب: بێگانە
نووسەر: ئەلبێر کامۆ
سەرجی خوێنەر: ئەحمەد ئەیاد
گه‌ر هاتوو هه‌موو ڕۆمانه‌که له ڕسته‌یه‌کدا کورت بکه‌ینه‌وه، دەتوانین ئەم ڕستەیەی سەر زاری مێرسۆ وەربگرین:
“ئه‌مرۆ دایکم مرد. له‌وانه‌یه دوێنێ مردبێت. نازانم.”
ئه‌مه ده‌ستپێکێکه بۆ ئه‌و بارودۆخه ده‌روونییه‌ی که کاره‌کته‌ره‌که‌ی تێدایه، مێرسۆ مرۆڤێکه له سه‌روو هه‌ست و سۆزه‌کانیه‌وه هه‌ڵسوکه‌وت ده‌کات، ئه‌و زۆر به ئاسانی ده‌توانێت له به‌رده‌م لاشه‌ی دایکه مردووکه‌ی جگه‌ره بکێشێ و قاوه بخواته‌وه، له‌به‌ر ئه‌وه‌ی پێویستی پێه‌تی وا بکات بۆیه ده‌یکات. ئه‌و که‌سێکی بێ هه‌ست و نه‌سته، مێرسۆ که‌سێکە خاڵی له‌هه‌ست و سۆز، ئه‌و هیچ کاردانه‌وه‌یه‌کی نییه و به‌رپه‌رچی هیچیش ناداته‌وه‌م نه بۆ له مه‌رگی دایکی ده‌گری، نه به بینینی که‌سه ئازیزه‌کانی شاد دەبێت، نە هه‌وڵ ده‌دات به‌رگری له خۆی بکات له خودی ناخی خۆی و نه هیواخوازه ڕزگاری بێت.
کوشتن بۆ ئه‌م بێگانه‌یه هیچ گرنگییه‌کی ئه‌وتۆی نییه، وه‌ک هه‌موو شته‌کانی دی له لای ئه‌م ژیان هیچ به‌هایه‌کی نییه و مه‌رگیش هیچ واتادار نییه. جیاوازییه‌کی وه‌های نییه گه‌ر له بیست ساڵی بمریت یاخود هه‌شتا ساڵی، به بڕیاری له‌سێداره‌دان بمریت یاخود له‌نێو پێخه‌فی خه‌ودا.
بیرکردنه‌وه‌یه‌کی وه‌ها وای لێ ده‌کات که که‌سێک بکوژێت بێ ئه‌وه‌ی پلانێکی بۆ دابنێت یاخود بزانێت که کێی کوشتووه.
مێرسۆ بۆ تاوانێکی وه‌های ئه‌نجام داوه؟ که‌سێکی کووشتوه له‌به‌ر چی؟ له‌به‌ر هیچ. هه‌ر وا یان له‌وانه‌یه له‌به‌ر هۆکارێک کە خۆی په‌ی پێ نه‌بردووه.
هه‌ر له سه‌ره‌تای خوێندنه‌وه‌ی ڕۆمانی بێگانه‌ی ئه‌لبێر کامۆ، خوێنه‌ر سه‌رنجی بۆ ئه‌وە ده‌چێت ئایا جه‌نابی مێرسۆ دڵخۆشه یاخود خه‌مبار، بێزاره یاخود به‌خته‌وه‌ر، بۆیه هه‌ر له سه‌ره‌تاوه به ئومێدی وه‌ڵامێک به‌رده‌وام ده‌بیت له خوێندنه‌وه‌ی ڕۆمانه‌که، به‌ڵام دواجار ده‌گه‌یته کۆتایییه‌که‌ی و وه‌ڵامێکت ده‌ست نه‌که‌وتووه. کامۆ زۆر لێهاتوانه وه‌ڵامه‌که‌ی له نێو دێڕبه‌دێری ڕۆمانه‌که حه‌شار داوه.
بێگانه که له‌ساڵی ١٩٤٢ چاپ و بڵاو کرایه‌وه، پڕفرۆشترین کتێبی گیرفان بووه له فه‌ڕه‌نسا. ڕۆمانی بێگانه کامۆ وه‌ک ئه‌زموونی دوورودرێژی له‌گه‌ڵ هه‌ژاری و ژیانی پڕ له نه‌هامه‌تی له جه‌زائیر نووسیوه. له ڕۆمانه‌که هه‌وڵ ده‌دا ژیان له جه‌زائیر بخاته ڕوو، به شێوه‌یه‌ک وه‌ک ئه‌وه‌ی ناخۆشترین شوێنی سه‌ر زه‌وی بێت، ئه‌وه‌ش به هۆی ئه‌و که‌ش و بارودۆخه‌ی که تێیدا گه‌رما وا له پیاو ده‌کات مرۆڤێک بکوژێ. هه‌رلە سه‌ره‌تای ده‌ستپێکردنی ڕۆمانه‌که و چوونه نێو ئه‌و دۆخ و که‌شه‌ی ڕۆماننووسه‌که خولقاندوویه‌تی، تیراژیدیایه‌کی پڕ له گاڵته‌ئامێز ده‌خاته ڕوو. دایک هه‌میشه ڕۆلی گرنگی زۆری هه‌بووه له ژیانی تاکدا و به‌تایبه‌تی کامۆی نووسه‌ر خۆی چه‌ند جارێک ئاماژه‌ی پێ کردووه که دایکی بۆ ئه‌و کاریگه‌ریی زۆری هه‌بووه له‌سه‌ری. به‌ڵام پێچه‌وانه‌ی کاره‌کته‌ره‌کەی بێگانه، جه‌نابی مێرسۆ نه دڵگران ده‌بێت به کۆچی دایکیان و نه دڵخۆش، به‌ڵکو هه‌ر وه‌ک ڕووداوێکی ئاساییی ڕۆژانه وێنای ده‌کات، ئه‌مه‌ش مه‌به‌ستی نووسه‌ره که ده‌یه‌وێت ئه‌وه بخاته ڕوو که ئه‌و ژیانه‌ی جه‌زائیر پڕ له نه‌هامه‌تی و ناخۆشی وه‌ها مرۆڤ ده‌گۆڕێت که له‌گه‌ل ناخۆشترین ساته‌کانیشدا ئاسایی بێت و چاوه‌ڕێی له‌وه زیاتر و خراپتریش بێت. به‌ده‌ر له‌و کاته‌ی که مێرسۆ بەدیار ته‌رمه‌که‌ی دایکیەه‌وە داده‌نیشت، که قسه‌یه‌ک ده‌کات و ئاماژه به هیچ یادگارییه‌ک ناکات که له‌وانه‌یه له‌گه‌ل دایکیدا ساتێکی خۆشیان پێکه‌وه هه‌بووبێت. به‌ڵام بێزاریی مێرسۆ له کاتی ڕۆیشتنی ته‌رمه‌که بۆ گۆڕستان ده‌رده‌که‌وێت که ئه‌و به‌شه بۆخوێنه‌ریش تاقه‌تپڕووکێنه.
بوونی کەسکێکی وەها کۆمەڵگە تووشی ترس و دڵەڕاوکێ دەکات، ئه‌وه‌ی که له‌م مرۆڤه به‌رجه‌سته ناکرێت نه‌بوونی هه‌ست و سۆزه، له‌وه‌ش خراپتر گوێنه‌دان و گرنگینه‌دان به‌و هه‌ست و سۆزه‌ی که‌سانی چوارده‌وری بۆی ده‌رده‌بڕن. ئه‌و هه‌موو ئه‌وانه ڕه‌ت ده‌کاته‌وه و بێ ئاگایه له‌وه‌ی ده‌یتوانی له دادگە به‌رگری له خۆی بکات.
ده‌بێت ڕۆمانه‌که به‌ش به‌ش بخوێندرێته‌وه و له نێوان به‌شه‌کاندا ماوه‌یه‌کی زۆر وازی لێ بێنین و دوای ماوه‌یه‌ک به‌شێکی دی بخوێنینه‌وه، چونکه کاره‌کته‌رێکی زۆر ئاڵۆز له بارودۆخێکی زۆر ناخۆش و ناله‌بار بوونی هه‌یه.
Copyright © DidiMn.com. All rights reserved.
