دیدی من
مای نەیم ئز لەیلا، یەکەم ڕۆمانی شاعیر و نووسەری فارس بی تا مەلەکوتییە، کە مەریوان هەڵەبجەیی لە زمانی فارسییەوە کردوویەتی بە کوردی و لە بڵاوکراوەکانی بیستەمین فێستیڤاڵی گەلاوێژە. مەریوان هەڵەبجەیی وەرگێڕ، گفتوگۆیەکی لەگەڵ بی تا مەلەکوتی ئەنجام داوە، کە تیایدا دەربارەی ناوەڕۆک و تەکنیکی نووسینی ڕۆمانەکە قسە دەکەن؛ دیدی من سەرجەمی ئەو گفتوگۆیە بۆ خوێنەران بڵاو دەکاتەوە.
هەمیشە دەڵێن کاتێک نووسەر کۆچ دەکات، وەک ئەو درەختە وایە کە لە ڕەگ و ڕیشەوە هەڵیان کێشابێت و بردبێتیانە جێگەیەکی تر، هەر بەو ڕادەیەی ئەگەری وشکبوونی درەختەکە زۆرە، ئەگەری نەنووسین و وشکبوونی توانای نووسەر لە غوربەتدا زۆرە، چونکە لە ناو خەڵکی خۆیدا ناژی و دوورە لە زمان و ژیانی ڕۆژانەی کۆمەڵگەکەی خۆی، تا چەند هاوڕای؟
بە هەرحاڵ، دووری لە زمانی فارسی ئازاردەرە، بەڵام بە ڕای من لە سەردەمی ئێمەدا بە بوونی ئینتەرنێت و دونیای مەجازی، ئەو دابڕانە قووڵ و ڕیشەییەی کە لە ڕابردووی کۆندا باس دەکرا، زۆر مانای نییە. ئێستا دەتوانی کتێب بنووسیت و لە ئینتەرنێتدا بڵاوی بکەیتەوە. هەر ئێرانییەک لە دوورترین جێگەی ئێران، یان هەرجێگەیەکی تردا، ئینتەرنێتی هەبێت، دەتوانێت کتێبەکە بەدەست بهێنێت. ئێستا بە هۆی فەیسبووکەوە خوێنەرانی ئەدەبیات لە فەیسبووک و ئینستاگرام و تێلگرامدا پەیوەندییان لەگەڵ ئەو نووسەرانەدا هەیە، کە دەیانخوێننەوە و خۆشیان دەوێن. نووسەرانیش هەر ساتە ئاگایان لە هەموو ئەو ڕووداوە سیاسی، کۆمەڵایەتی، کلتووری و ئابوورییانەیە کە لە وڵاتەکەیان و لە هەرجێگەیەکی دونیادا لە ساتی ڕووداندان.
مەریوان هەڵەبجەیی وەرگێڕ و بی تا مەلەکوتی نووسەر
نووسەرانی زۆر لە نەوەی یەکەم و دووەم و سێیەمی کۆچبەری ئێرانی، لە ناویشیاندا محەمەد عەلی جەمالزادە، بوزورگ عەلەوی، سادق چوبەک، غوڵام حسەین ساعدی، نادر نادرپوور و تا دوایی، پاش چەندین ساڵ مانەوە لە غوربەتدا و ڕۆچوون و قووڵبوونەوە لە ناو ئەو کۆمەڵگەیەی کە کۆچیان بۆی کردبوو، بەڵام دواجار نەیانتوانی لە ئەزموونی ژیانی غوربەتیاندا بەرهەمی زۆر باش بنووسن و پێش بکەون، یان نەوەی سێیەم وەک عەباس مەعرووفی، نەسیم خاکسار، مەنسوور کوشان و تا دوایی، باشترین بەرهەمەکانیان لە ناوەوەی ئێران نووسی و پاش چەند ساڵ ژیان لە دەرەوەی وڵات، چیتر بەرهەمەکانیان ئەو جوانی و توانا و وزەیەی ڕابردووی تێدا نەدەبینرا. پێت وایە نەوەی ئێوە بتوانێت بە هۆی بوونی ئەو ئامڕازانەی کە ئاماژەت پێ کردن، تا ڕادەیەکی زۆر ئەم هاوکێشەیە بگۆڕن و بەرهەمی جیاواز و سەرکەوتوو بەدی بهێنن؟
بە ڕای من لەبەر ئەوەی ئێمە هەموومان لە گوندێکی جیهانیدا دەژین، دەتوانین ئەم هاوکێشەیە بگۆڕین. بە هۆی فەزای مەجازییەوە، نووسەرانی نەوەی من و دواتر دەتوانن بەردەوام زیندوو و شاد و پڕ لە وزە بن و نوێ بمێننەوە. دوایین هەواڵ و ڕووداوەکان و تەنانەت هەر لەوساتەدا ڕووداوێکی وەک بارانبارین لە شارێکی وەک تاران ببین. من کە لە پڕاگ دەژیم، دەتوانم هەر لەو ساتەدا ببینم چۆن لە نیاوەرانی تاران بەفر دەبارێت و هەر لەو ساتەدا گرتەکەیم پێ دەگات. دەکرێت وەک نووسەرێکی ئێرانی لە دەرەوەی ئێران بژیت و بەرهەمێکی نەمر بنووسیت، لە هەر تەمەن و دۆخێکدا بێت.
ئێرانییەکان لەوەدا بەناوبانگن کە خەڵکانێکی شاد و زیندوون و لە هەموو دۆخێکدا تەنز و نوکتە دەگێڕنەوە و گۆرانی دەڵێن و پێدەکەنن و بەردەوام بەدوای کەشێکی شادەوەن، بەڵام زۆربەی کەسێتییەکانی ڕۆمانەکەی تۆ ژیانێکی تەواو تاڵ و ناخۆشیان هەیە و کەمترین شادییان پێوە دەبینرێت، ڕاستە هەموویان ڕابردوویەکی زۆر ناخۆشیان هەبووە، کە کاریگەریی لەسەر ژیانی ئێستا و ئاییندەشیان داناوە، بەڵام سەرەڕای ئەوەش دەرفەتی ئەوەی هەبوو، ئەوەی کە ئێمە لە مرۆڤی ئێرانی و بارودۆخی ڕۆحیی شاد و گەرم و لە ژیانی ڕۆژانەیاندا دەبینرێت بەرجەستەی بکەیت، ئایا بارودۆخی ڕۆحیی خۆت و کارەکتەری نووسەر تا چەند دەتوانێت بە تەواوی لە بەدیهێنانی ئەم کارەکتەرانە و کەشی ڕۆمانەکادا کاریگەر بێت و سێبەری بەسەر کەسێتییەکانەوە هەبووبێت؟
ڕەنگە ئەمە بگەڕێتەوە بۆ کەسێتی و سروشتی خۆم، بە داخەوە ڕەنگە ئەمە یەکێک بێت لە کەمووکوڕییەکانی بەرهەمەکانم. حەزم لە تەنزە، بەڵام لە پێنووسی منەوە زۆر دوورە. لە هەندێک لە چیرۆکەکاندا، یان لە خودی ئەم ڕۆمانەشدا، هەوڵم دا کەمێک بە لای تەنزدا بچم، بەڵام دەرەنجامێکی ترسناکی هەبوو.
لە یەکێک لە گفتوگۆکانتدا بە جوانی ئاماژەت بەوە کردووە کە لە زۆربەی بەرهەمی ژنانی ئێرانیدا چ لە ئێران و چ لە دەرەوەی ئێران، خودسانسۆرییەکی زۆر هەیە، هەمیشە شتێک لە ناو بەرهەمەکاندا کەمە، ژنان زۆربەیان یەک هاوسەریان هەیە، بۆ نموونە عاشقی کەسێکی تر دەبن یان عاشقی کەسێکی تر بوون و لەگەڵ کەسێکی تردا هاوسەرگیرییان کردووە. ڕاستییەکەى کەسێتی و کارەکتەری ژن لە چیرۆک و ڕۆمانەکاندا لە یەک دوو پەیوەندیدا کورت دەبنەوە، لە کاتێکدا لە ژیانی ڕاستەقینەدا بە هیچ شێوەیەک وا نییە، واتە چ ژن و چ پیاو زیاد لە پەیوەندییەکیان هەیە و سەروکاریان لەگەڵ مرۆڤی زۆردا هەیە، تۆ چەندە هەوڵت داوە و دەیدەیت کە لەم ڕووەوە کەسێتییەکانت ڕاستگۆ و جێگەی باوەڕ بن، کە لە ڕووی کۆمەڵناسی و دەروونناسییشەوە زۆر گرنگە، بەتایبەت ئەو کەسێتییانەی کە بەدی دەهێنیت زیاتر جێگەی باوەڕ و و ئازا و جەسوور بن. لە چیرۆکە کۆن و فۆلکلۆرییەکان و لە ئەفسانە و تەنانەت ئەدەبیاتی کلاسیک و بەرهەمێکی گرنگی وەک شانامەی فیردەوسییشدا، کەسێتیی ژنی زۆر ئازا و عاشق هەن، لەبەر عەشقەکەیان هەموو کارێک دەکەن، ئایا ئەمە کاریگەریی سانسۆری زاڵە بەسەر کلتوور و نەریتی و ئایینی بەربڵاو لە ناو کۆمەڵگەدا، کە تەنانەت نووسەران، کە لە مرۆڤە پێشڕەوەکانی سەردەمی خۆیانن، ئاوا دەنووسن؟
هۆکارگەلی زۆر هەن، ڕەگ و ڕیشەیان دەگەڕێتەوە بۆ ئەو ژنە بێئابڕوو و چاوقایم و بێحەیایەی سادقی هیدایەت، ژنی ناو بەرهەمە ئەدەبییەکانی ئێمە یان زۆر باڵان و دەست نایانگاتێ، یان بێئابڕوو و خراپەکارن. بەڵام لە ناو نووسەرانی نەوەی من و پێش من و یان تەنانەت گەنجتر لە منیشدا، هەن کەسێتیی ژنیان بەدی هێناوە، کە زۆر لەگەڵ هەقیقەتی ئەمڕۆی ژنانی سەردەمی ئیمەدا دێنەوە. ژن بەو شێوەیە نییە کە لە ژیانیدا تەنیا یەک جار عاشقی کەسێک بێت وهاوسەرگیری بکات، بە دڵنیاییەوە لە ژیانیدا مرۆڤی زۆر دەناسێت و ئەزموونی زۆری هەبووە و دەبێت، بە هەمان شێوە هەر پیاوێکیش هەمان ئەزموونی دەبێت، جیاوازیی نییە. ئەمە لەو بەرهەمەی کە من نووسیم بە دڵنیاییەوە هەیە و لە بەرهەمی هەندێک لە هاوڕێکانیشمدا بینیومە و لەو حاڵەتی تاکعاشقی و تاکهاوسەرییەی، کە بە ڕای من زۆر دوورە لە سەردەمی ئێمەوە ئەوانیش لێی دوورکەوتوونەتەوە.
چ هەستێکت هەیە کە چەند ڕۆژی تر دەچیتە سەرزەمینێک کە یەکەم ڕۆمانت بەو زمانە وەرگێڕدراوە، ڕاستییەکەی یەکەم زمانیشە بەرهەمەکەتی بۆ وەرگێڕدراوە، بڕیاریشە جگە لە شیعرخوێندنەوە، واژۆکردن لەسەر وەرگێڕانی کوردیی ڕۆمانەکەت، لە فێستیڤاڵی گەلاوێژ و لە شارەکانی سلێمانی وهەڵەبجە بەڕێوە بچێت؟
هەستێکی پڕ جۆشوخرۆشی تایبەتم هەیە. وەرگێڕانی کوردیی ئەم ڕۆمانە ڕووداوێکی گرنگە و یەکێکە لە خاڵەکانى وەرچەرخانی ژیانی هونەری من، ئەزموونێکی پڕ لە شادی و خۆشی و پڕنوورە. زۆر سوپاسی تۆی ئازیز دەکەم، کە بوویتە هۆی ئەوەی ئەزموونێکی وا تاقانە بۆ من ڕوو بدات. هەست دەکەم پەنجەرەیەکی نوێم کردووەتەوە بۆ هەوایەکی تازە، هەست دەکەم بووم بە هیی دوو نەتەوە، بووم بە خاوەنی دوو زمان، هەست دەکەم بوومەتە نیشتەجێی جیهان.
Copyright © DidiMn.com. All rights reserved.
