دیدی من – رۆجەر ئیبێرت
لە ئینگلیزییەوە: شێنێ محەمەد
ئەم فیلمە باس لە جیھانێک دەکات کە دەبوو لێی بژین، ئەو جیھانە نا کە داگیرمان کردووە. فیلمێک بێ ھیچ توندوتیژییەک، بێ ھیچ دیمەنێکی شەڕ، لەم فیلمەدا ھیچ گەورەیەکی بەدکار و ھیچ دڕندەیەکی تۆقێنەر بوونی نییە، جیھانێکی بێزیانە، جیھانێک کە بوونەوەرێکی باڵابەرزی نامۆ لە دارستاندا دەبینیت لە باوەشیدا خۆت گرژ دەکەیت و سەرخەوێک دەشکێنیت.
تۆتۆرۆی دراوسێم بە یەکێک لە دڵخوازترین فیلمی خێزانی دادەنرێت، بەبێ ئەوەی ھیچ ڕیکلامێکی بۆ کرابێت. بەپێی داتابەیسی ئینتەرنێت، بە پێنج باشترین فیلمی خێزانی ھەڵبژێردراوە، کە لەدوای تۆی ستۆڕی دوو و لەپێش شرێکەوەیە. ئانیم ئینسایکڵۆپیدیا بە باشترین فیلمی ئەنیمەیشنی یابانی ناوی دەبات.
ئەم فیلمە نموونەیەکی ترە لە کارە جوانەکانی ھایۆ میازاکی، کە ھەرچەندە ئایسۆ تاکاھاتای ھاوکاری لە ستۆدیۆی گیبڵی پێ دەچێت ھاوشانی بێت،بەڵام میازاکی بە باشترین ئەنیمەیتۆری یابانی ناسراوە. تۆتۆرۆ و گۆڕی گوڵە ئەستێرەکانی تاکاھاتا لە ساڵی 1988دا بڵاو بوونەوە. میازاکی بە شێوازێکی کلاسیکی کار دەکات و ھەر فرەیمێک بە تەنیا ماماڵەی لەگەڵ دەکات و وردەکارییەکانی دەکێشێت.
ئەنیمەیشن لە یابان کارێکی گەورەیە، میازاکی پێی دەگوترێت دیزنیی یابان، ھەرچەندە ناوێکی زۆر شیاو نییە، چونکە واڵت دیزنی ئەنیمەیتۆر نەبوو و میازاکی خۆی فیلمەکانی خۆی دەکێشێت. فیلمی شازادە مۆنۆنۆکی لە ساڵی 1999دا لە یابان لە تایتانیک زیاتر دەنگی دایەوە. نوێترین فیلمی، شاری ڕۆحەکان، کە لە مانگی حەوتی 2001 دا بڵاو بووەوە و لە مۆنۆنۆکی زیاتر دەنگی دایەوە. لە نۆ فیلمە زۆر باشەکانی میازاکی، ئەوانەی لە ئەمەریکا ناوبانگی زۆریان بەدەست ھێنا، ئەمانەن: خزمەتگوزاریی گەیاندنی خێرای کیکی (1989)، قەڵایەک لە ئاسمان (1986)، جەنگاوەرەکانی با (1984)، قەڵای کاگلیۆسترۆ (1979).
فیلمەکانی میازاکی زۆر سەرنجڕاکێشن بە بەکارھێنانی ڕەنگی ئاوی بۆ باکگراوندی فرەیمەکانی و بە کارکردن لەسەر کارەکتەری جیاواز و تایبەت بە کلتووری یابان، کە چاوی خڕ و گەورە و لێوێک کە ھەندێک کات وەک خاڵێک بچووکە ھەندێک کاتیش وەک ئەشکەوتێک گەورەیە. وردەکارییەکان ھۆکارێکی ترن لە تایبەتمەندیی فیلمەکانی میازاکی، بۆ نموونە، لە تۆرۆتۆدا منداڵەکان سەیری تاڤگەیەکی بچووک دەکەن نزیک ماڵی خۆیان، بەڵام لە خوارەوەدا بتڵێک کەوتووەتە ناو جۆگەکەوە.
فیلمەکە چیرۆکی دوو خوشکی لاو دەگێڕێتەوە، ساتسوکی و می کوساکابا. لە سەرەتای چیرۆکەکە، باوکی دەیانباتە ماڵە نوێیەکەیان کە نزیک دارستانێکی گەورەیە. دایکە نەخۆشەکەیان گوێزراوەتە بۆ نەخۆشخانەیەک لەو ناوچەیە. فیلمەکە دەربارەی دوو کچە، واتا وەک ھەموو ئەنیمەیشنەکانی ئەمەریکا دەربارەی دوو کوڕ یان کوڕ و کچێک نییە. باوکێکی بەھێز و پڕسۆز کە دژ بەو حەزە زۆرەی ھۆڵیوودە بۆ دروستکردنی کارەکتەری خراپ. دایکیان نەخۆشە، ھیچ نەخۆشییەک لە ئەنیمەیشنی ئەمریکییدا بوونی ھەیە؟
کاتێک دوو خوشکەکە پرسیار لە کوڕێکی دراوسێیان دەکەن چۆن ماڵە نوێیکەیان بدۆزنەوە، ڕوخساری بە جۆرێک دەگوڕێت، ئەم دەربڕینەش بینەر دەیبینێت بەڵام ئەوان نایبین. کاتێک می ساتسوکی چەند خاڵێکی ڕەش دەبینن بە خێرایی لە ترسدا ڕادەکات. باوکیان دەڵێت: ” پێدەچێت تەنیا غوبار بن.” بەڵام دایەنێکی پیر کە گرنگی بە ماڵەکە دەدات دڵنیا دەبێتەوە کە ئەوانە تارمایی سووتن کە حەز بە ماڵی چۆڵ دەکەن و کاتێک گوێیان لە پێکەنین دەبێت ماڵەکە جێ
دەھێڵن.
بیر لەو دیمەنە بکەوە کە منداڵەکان لە ماڵەکە نزیک دەبنەوە. ستوونێک لەژێر بەلەکۆنەکە ھەیە کە خەریکە دەڕووخێت، زۆر بە وریاییەوە کەمێک پاڵی پێوە دەنێن و ڕایدەکێشن، هەروەها دیمەنەکە پیشانی دەدات کە چۆن ستوونەکە بە ناجێگیریی بنمیچەکەی ھەڵگرتووە، بەڵام ھەر بەشێکە لە بنمیچەکە بۆیە وەک فیلمێکی ئەمەریکی بە دەنگێکی بەرزەوە ناکەوێت. کە دەچنە ناو ماڵەکەوە، دەترسن بەڵام پەنجەرەکە دەکەنەوە و سڵاو لە باوکیان دەکەن.
باوکیان بە ھێمنییەوە گوێ بۆ باسی بوونەوەرە سەیرەکان دەگرێت. تارمایی و تۆتۆرۆ بوونیان ھەیە؟ بە دڵنیاییەوە لە خەیاڵی کچەکاندا بوونی ھەیە، بە ھەمان شێوەی بوونەوەرە جوانەکانی تر، وەک کات بوس کە بە شەواندا لە ناو دارستانەکە دەگەڕێت و ھەردوو چاوی گڵۆپن.
ڕۆبێرت پلامۆندۆمی ڕەخنەگر دەڵێت: “لە کاتێکدا قورسە کە گەورەکان باوەڕ بە قسەکانی منداڵەکان بکەن، بەڵام بۆ تەنیا جارێکیش میازاکی منداڵەکان ڕووبەڕووی ترسێک ناکاتەوە کە گەورەکان بە درۆزنیان ناو بنێن، ئەم مامەڵەیە و قبووڵکردنی تارمایی لە یاباندا جیاوازیی گەورەی نێوان ئەم دوو کلتوورە ڕوون دەکاتەوە.”
تۆتۆرۆی دراوسێم باس لە ئەزموون و بارودۆخ و گەڕانی منداڵەکان دەکات، باس لە ناکۆکی و ھەڕەشە ناکات. ئەم بوونەوەرە لە ئەفسانەکانی یاباندا بوونی نییە، بەڵکو دروستکراوی میازاکییە تایبەت بەم فیلمە. میی بچکۆلە یەکەم تۆتۆرۆی بچووک دەدۆزێتەوە، کە لە کەروێشکێک دەچێت و بە باخەکەیاندا و دواتر بۆ ناو دارستانەکە دوای دەکەوێت. باوکی کە بە تەنیا لە ماڵەوەیە و بە کارەکانیەوە سەرقاڵە، تێبینیی نەمانی می ناکات. بە تونێلێکی سەوزاییدا دوای تۆتۆرۆی بچوک دەکەوێت و دواتر دەبینێت کە لەسەر سنگی بوونەوەرێکی گەورە وەستاوە. میازاکی تاریکی و ترسناکی دارستانەکە ناقۆزێتەوە، کاتێک سێتسوکی و باوکی دەچن بەشوێن میدا بگەڕێن بەبێ ھیچ کێشەیەک دەیدۆزنەوە، لەسەر زەوییەکە خەوی لێکەوتووە و تۆتۆرۆ دیار نەماوە.
دواتر کچەکان دەچن بۆ وێستگەی پاسەکە، کات درەنگ دەبێت و پاس ناگات. بە بێدەنگی تۆتۆرۆ دێتە لایان. باران دادەکات، کچەکان چەترەکەیان ھەڵدەکەن وە دانەیەک دەدەن بە تۆتۆرۆ . دواتر پاسەکە دەگات و دەبینین کە دیمەنەکە چەند بە بێدەنگیی مامەڵەی لەگەڵدا کراوە، کە لێرەدا شەو و ناو دارستان تەنیا بارودۆخێکی جیاوازن نەک جێیەکی ترسناک. فیلمەکە ھیچ بەدکارێکی تێدا نییە، پێشتر فیلمی ئەنیمەیشنی ورچی وانییش ھیش بەدکارێکی تێدا نەبوو، بەڵام لە ڤێرژنە ئەمەریکییە نوێکەیدا، واڵاسی بەدکار ھاتووەتە ناوەوە.
دوو بارودۆخی لەناکاو ڕوو دەدەن: یەکێکیان سەردانکردنی دایکیانە لە نەخۆشخانە، کە دەیەوێت ھەموو دەنگوباسی ماڵە نوێیەکەی بزانێت، هەروەها دووەم کاتێک سێتسوکی لە نەخۆشخانەوە تەلەفونی بۆ دەکرێت و داوای پەیوەندیکردن بە باوکیەوە دەکەن. لە ھەردوو باروودۆخەکەدا، نەخۆشیی دایکیان وەک ڕاستییەک لە ژیانیاندا مامەڵەی لەگەڵدا دەکرێت نەک وەک تراژیدیایەک کە بووەتە ھۆی غەمگینیی خێزانەکە.
ھیچ پڵۆتێکی ناکۆکیی نێوان منداڵ و گەورە لە فیلمەکەدا بوونی نییە. خێزان جێیەکی ئارامکەری وەک بەھەشت ناسێندراوە. باوک کەسێکی ژیرە و چیرۆکی منداڵەکانی قبووڵ دەکات و متمانەی بە کچەکانی ھەیە و بە بیرێکی کراوەوە گوێیان بۆ دەگرێت. فیلمی تۆتۆرۆ تەنیا بە ھۆی ئەم ھەستە گەرمەی لە نێویدا ھەیە ناوبانگی بەدەست نەھێناوە، بەڵکو پڕە لە دیمەنی کۆمیدی دوو کارەکتەری ژیری بچکۆلە. ھەر وەک ژیان، کەمێک غەمگینە، کەمێک ترسناکە، کەمێک چاوەڕواننەکراوە.
سەرپەرشتیاری پەڕاو: پشتیوان کەمال
Copyright © DidiMn.com. All rights reserved.
