یه‌كێك ئه‌و ناخوێنێته‌وه بۆ ئه‌وه‌ی هه‌ست به باشی بكات، یه‌كێك ئه‌و ده‌خوێنێته‌‌وه بۆ ئه‌وه‌ی هه‌ست بكات.
دیدی من – گاردیان
ئه‌لیف شه‌فه‌ق
له ئینگلیزییه‌وه: ژیوار جه‌وهه‌ر
وه‌ختێک خوێندكاری كۆلیج بووم، بۆ یه‌كه‌م جار واڵته‌ر بینیامینم خوێنده‌وه. ڕه‌خنه‌گری ئه‌ده‌بی، فه‌یله‌سووف، ئێسه‌ینووس، ئه‌و پیاوی وشه بوو. وه‌ك ئه‌ڵمانییه‌كی جووله‌كه له زه‌مه‌نێكی پڕناڕه‌حه‌تیدا له دایك بوو، له كۆتایی سه‌ده‌ی نۆزده‌دا، له ترسناكترین شوێنیش، به‌رلین.
له كاتێكدا ئه‌و له ژیاندا بوو، له لای چه‌ند خوێنه‌رێكی دیاریكراو ناسراو بوو، دوای مردنی ناوبانگێكی زۆری ده‌ركرد. بیرمه به په‌رۆشییه‌وه چاوه‌ڕێی چاپی توركیی كتێبی پڕۆژه‌ی قه‌یسه‌رییه‌كانم ده‌كرد. كتێبه‌كه بۆ هه‌موو شوێنێك له نێو جانتاکەمدا له‌گه‌ڵمدا بوو؛ لێواری په‌ڕه‌كانی نوشتاوه، په‌ڕه‌كان شوێنی سووتاوی و په‌ڵه‌ی قاوه‌ییان پێوه بوو به هۆی سوتووی جگه‌ره و قاوه‌وه، جارێكیشیان له كۆنسێرتێكی ڕۆكدا، به ئاوی باران شه‌ڵاڵ بوو. له نێو هه‌موو ئه‌و كتێبانه‌ی كه ئه‌و ساڵه خوێندمنه‌وه، به ڕۆمان و لێكۆڵینه‌وه‌وه، هیچ كامێكیان ئاوا كۆن نه‌بوون، ئاوا خۆشه‌ویست نه‌بوون.
بینیامین كیمیاگه‌ری بواره‌كه‌ی خۆی بوو، نائاساییترین ڕۆشنبیری ماركسیستی، مه‌ڕێكی ڕه‌ش له نێو ڕانه‌مه‌ڕێكدا. ئه‌ده‌بیات و فه‌لسه‌فه‌ی تێكه‌ڵ كرد، پرسیاره‌كانی ئایین و وه‌ڵامی سێكیولاره‌كان، باڵی چه‌پی ئۆپۆزسیۆن و میستیسیزم، ئایدیاڵیزمی ئه‌ڵمانی و ماتریاڵیزمی مێژوویی، بێهیوایی له‌گه‌ڵ توانای داهێنان… ئه‌و شاره‌زای گۆته، پرووست، كافكا و بۆدلێر بوو، به‌ڵام له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا ده‌رباره‌ی شته زۆر بچووك و ئاساییه‌كانی ژیانی د‌ه‌ینووسی. ئه‌و فه‌یله‌سووفی بورجی ئاجینه نه‌بوو [شوێنێك كه دووره له كێشه و ناڕه‌حه‌تییه‌كانی ژیانی ڕۆژانه]. له كاتی خوێندنه‌وه‌ی نووسینه‌كانیدا ده‌توانی هه‌ست بكه‌ی كه ئه‌و به سه‌رشه‌قامه‌كاندا ده‌ڕوات، گوێ له خه‌ڵك ده‌گرێت، سه‌رنج و تێبینی ده‌نووسێ، سكێچ دروست ده‌كات، به‌رده‌وام یادداشت ده‌كات.
یه‌كێك ئه‌و ناخوێنێته‌وه بۆ ئه‌وه‌ی هه‌ست به باشی بكات، یه‌كێك ئه‌و ده‌خوێنێته‌‌وه بۆ ئه‌وه‌ی هه‌ست بكات. له‌م گه‌ردوونه‌دا هیچ شتێك وه‌ك خۆی ده‌رناكه‌وێت و پێویستییه‌كی گرنگیش هه‌یه بۆ ئه‌وه‌ی بڕۆیته ئه‌ودیو سنووره‌كان و له‌گه‌ڵ مرۆڤایه‌تیدا یه‌ك بگریت. ژیانكردن وه‌ك ڕۆیشتن به‌سه‌ر كۆمه‌ڵێك ورده‌به‌ردی هه‌ڵپه‌سێردراو، گوێگرتن له هه‌ر هێمایه‌كی ژیان كه له ژێر داروپه‌ردووه‌كانه‌وه دێت، وایه. دڵته‌نگی به‌شێكی بنچینه‌یی بوونی ئه‌وی پێك ده‌هێنا. ڕۆژێكیان هاوڕێ كوڕه نایلیسته‌كه‌م سه‌رخۆش بوو و هاواری به‌سه‌ر وێنه‌ی هه‌ڵواسراوی بینیامین به دیواره‌كه‌وه كرد: ”پێبكه‌نه به‌ڕێز واڵته‌ر! پێویست ناكات ژیان بخه‌یته كۆڵت. تۆ ئێستا مردوویت، ئاسووده به!“ دواتر په‌رداخه شه‌رابه‌كه‌ی تێگرت، به دڵنیاییه‌وه ده‌یویست بیگرێته من. من پیسییه‌كه‌م به شامپۆ خاوێن كرده‌وه، به‌ڵام چه‌ند په‌ڵه‌یه‌ك به چاویلكه‌كه‌ی بینیامینه‌وه مابوون، ئه‌مه‌ش وای كرد هه‌موو شتێك به لێنزێكی سووره‌وه ببینێت.
خودا، پێشكه‌وتن، شارستانییه‌ت، هیچ شتێك نه‌مابوو گومانی لێ نه‌بێت، ته‌نانه‌ت خۆیشی. ئه‌و زۆر نادڵنیا بوو، ئه‌و ڕۆشنبیره مه‌زنه. گێرشۆم سكۆلیم، ڕێبه‌ری میستیسیزمی جووله‌كه‌كان، باوه‌ڕی وا بوو كه بینیامین ڕۆحێكی زۆر تایبه‌ت بوو، تێناگه‌م بۆچ له‌گه‌ڵ ئه‌م چه‌پانه ده‌ستی تێكه‌ڵاو كردبوو. برێخت ڕێزێكی تایبه‌تی بۆی هه‌بوو، به‌ڵام هه‌رگیز تێنه‌گه‌یشت له ده‌وره‌ی ئه‌م میستیكانه چیی ده‌كرد. له نێوان دوو جیهیانیشدا، به وه‌رگێڕانی وشه‌ی ئه‌و كه‌سانه‌ی كه هه‌رگیز به هه‌مان زمان قسه‌یان نه‌كرد، بینیامین هه‌ر خۆی بوو، له ته‌نیایی خۆیدا جوان بوو.
له كاتێكدا نازییه‌كان هێزی زیاتریان گرته ده‌ست و مرۆڤایه‌تی عه‌قڵانییەتی به شێتی، پێكه‌وه‌ژیانی به ڕه‌گه‌زپه‌رستی و مێشكته‌سكی گۆڕییه‌وه، ئه‌و پیاوه‌ی كه نه‌یده‌توانی به‌بێ كتێبخانه‌كه‌ی بژیێت، ده‌بوو نیشتمانه‌كه‌ی جێ بهێڵێت. گه‌شتی ئه‌ورووپا زۆر ترسناك و سه‌خت بوو. له 26\9\1940، له كاتێكدا له‌سه‌ر سنووری فه‌ڕه‌نسا – ئیسپانیا چاوه‌ڕوانی وه‌رگرتنی ڤیزاكه‌ی بوو، خۆی كوشت. له‌ناكاو بڕیاری دا چیتر چاوه‌ڕوان نه‌بێ، چیتر گومان نه‌كات.
Copyright © DidiMn.com. All rights reserved.
