شاڵاو حەبیبە
ئەوەی دەیخوێننەوە هەشت ساڵ لەمەوبەر نووسراوە. پێشتر بە هۆکارێک بە ناوی نووسەرێکی ترەوە بڵاو کرابووەوە، گرنگ نییە. یەکەم جارە بە ناوی خۆمەوە بڵاوی دەکەمەوە. من نووسینەکەم بۆ بەختیار حەمەسووری چیرۆکنووس و هاوڕێم نووسیوە. شێوازەکەی لەو جۆرانەیە لە ساڵانی دواتردا باشتر لەگەڵیاندا ڕاهاتم و بە «یادنووسین» ناویان دەبەم. لێرەدا هەندێک شت شەرمنانەن، هەندێک کەسایەتی و حاڵەت تەماوین، چونکە سەرەتام بوو لەم جۆرە نووسینانە و چەند دانەیەکی دیکەیشم لەم جۆرە هەن. وەک دیارە بەختیار لێرەدا هێشتا کتێبەکەی نەنووسیوە. منیش ڕەنگە تازەگی ڕۆبیانم خواردبێ، بۆیە باسی دەکەم. – نووسەر
پشیله‌یه‌كی دیكه‌یش هاته سه‌ر مێزه‌كه. گارسۆنه‌كان ته‌ماشایان ده‌كردین و پێده‌كه‌نین. خه‌ریكی ڕۆبیانخواردن بووین، جارجار نه‌ختێكمان به‌شی ئه‌وانیش ده‌دا. پارچه‌یه‌كیان ده‌برد و له بن مێزه‌كه‌دا ده‌یانخوارد و ده‌هاتنه‌وه. دیار بوو زۆر زوو چووبووین له‌وێ نان بخۆین. جگه له ئێمه كه‌سی دیكه‌ی لێ نه‌بوو. هه‌ر كه‌سێك به ته‌نیشت كه‌پری ڕێستۆرانته‌كه‌دا تێده‌په‌ڕی، شاگرده‌كان فه‌رموویان ده‌كرد. ئێمه‌یش له‌و كه‌سانه بووین كه فه‌رموو كرابووین، به‌ڵام قه‌رار نه‌بوو له‌گه‌ڵ پشیله‌كاندا نان بخۆین، به‌هه‌رحاڵ، پشیله‌ی چاك بوون، كه‌یفم پێیان ده‌هات. به‌ڵام كه داوای چایمان كرد، ترساندمن، ئه‌وانیش تێیان ته‌قاند. خۆ قه‌رار نه‌بوو چاییشمان له‌گه‌ڵدا بخۆنه‌وه، به‌ڵام سێبه‌سێ كه ڕۆیشتن، پشیله‌یه‌كیان پشیله‌یه‌كی بیر خستمه‌وه؛ پشیله‌یه‌كی سپی.
به‌ختیار حه‌مه‌سوور ئێستا كامێرایشی كڕیوه. له هه‌ر شوێنێك پشیله ببینێت، وێنه‌ی ده‌گرێت. پشیله‌یه‌كی ته‌نیا، له‌سه‌ر دیوارێك، یان لای ته‌نه‌زبڵێك. پشیله‌كان ته‌ماشای ده‌كه‌ن، پێم وایه ئیتر ئه‌وانه‌ی كۆڵانی خۆیان ئه‌سڵه‌ن لێی نه‌ترسن، ده‌زانن وێنه‌گرێكه و خۆشیانی ده‌وێت، كامێراكه‌ی ده‌ناسنه‌وه و ده‌زانن، بێوه‌یه.
له سمۆڵ گه‌له‌ری، قاتی چواری ڕەشەمۆڵ، دانیشتبووین، پێشتر ته‌ماشای فیلمی ئاواره‌كانمان كردبوو. ئه‌و فیلمه له ڕووی ڕۆمانێكه‌وه به‌رهه‌م هاتووه به ناوی كوڕێك به چاوه قاوه‌یییه‌كانییه‌وه. باسی ژیانی چه‌ندڕۆژه‌ی خێزانێك ده‌كات له جه‌نگدا، كه ئاواره بوون و له‌سه‌ر ڕێ كوڕێك ده‌ناسن و پێكه‌وه ده‌چن له خانوویه‌كدا ده‌ژین. ئه‌و كوڕه به‌و چاوه قاوه‌یییانه‌یه‌وه عاشقی ژنه‌كه ده‌بێت و شه‌وێك كه سێكس ده‌كه‌ن، چونكه یه‌كه‌م سێكسیه‌تی، چه‌رخه‌كه‌ی ده‌رده‌كات و له جه‌سته‌ی ژنه‌كه‌ی نزیك ده‌كاته‌وه. ده‌ڵێت: «تا ئێستا نه‌مبینیوه.»
به‌ختیار گوتی: «به‌ر له‌وه‌ی شه‌ڕ ده‌ست پێ بكات، ئێمه چووینه لادێیه‌ك هه‌ر له‌م نزیكانه.» ئه‌وكات من ئاگام له‌و نه‌بوو. ساڵی 2003، له‌ژێر خێمه‌یه‌كدا ده‌ژیاین، له هه‌ولێر. شه‌ڕ هێشتا ده‌ستی پێ نه‌كردبوو، كه منیان نارده لای شاڵاو، بۆ خانوویه‌ك، هه‌ر ڕێك به‌رامبه‌ر خێمه‌كان.
له‌یلا خانم، ژنێكی بچكۆلانه بوو، به چه‌فیه‌یه‌كی سپییه‌وه. دایكی شاڵاو بوو. قه‌رار بوو تا جه‌نگ ته‌واو ده‌بێت، من و شاڵاو و له‌یلا خانم له‌و خانووه‌دا بژین. گه‌چ و نایلۆنمان كڕیبوو. ده‌بوو په‌نجه‌ره‌كان كونبڕ بكه‌ین. پیاوه‌كان گوتبوویان، نه‌وه‌ك چه‌كی كیمیایی به كار بهێنن. هه‌موان ترسابوون. هێندێك تا سه‌ر سنووره‌كان ڕۆیشتبوون. هێندێك به هۆی ڕێكخراوه ئه‌مەریكییه‌كانه‌وه؛ دوورتریش. ئێمه‌یش چووبووینه ئه‌و خانووه‌وه. پیاوه‌كان، من وه‌مزانی دوورتر ڕۆیشتوون، كه‌چی دوایی زانیم، شه‌وان بۆ خۆیان له‌ژێر خێمه‌كان دۆمینه‌یان ده‌كرد.
له ڕۆمانی دووپشكـی موحسین ئابكه‌ناریشدا، سه‌ربازه ئێرانییه‌كان له جه‌نگی هه‌شتساڵه‌ی ئێران- عێراقدا، تلیاك ده‌كێشن. باسی ماوه‌ی سه‌ربازی ده‌كه‌ن و یه‌كیان به ته‌نزه‌وه ده‌ڵێت: «به‌دبه‌خت ئه‌و براده‌رانه‌ی ئه‌وبه‌ر، هیی ئه‌وان پێنج ساڵه!» ڕۆمانێكه- سه‌رەڕای تەكنیكه ورده‌كه‌ی- بۆ لێدان له‌و پیرۆزییه‌ی جه‌نگێك، كه ئێران به هه‌شت ساڵ به‌رگریی پیرۆز ناوی ده‌بات. هه‌موو ئه‌و ساڵانه‌ی له ئێراندا ده‌ژیام، ته‌نانه‌ت په‌یڤێكی بچكۆله‌یشم نه‌بینی، دژ به‌م جه‌نگه. جا یه‌ك دنیا فیلم و دراما به‌رهه‌م هێنراون و ده‌هێنرێن، كه تێیاندا سه‌ربازه ئێرانییه‌كان، عه‌سكه‌ره عێراقییه‌كان به چركه‌یه‌ك ته‌فروتونا ده‌كه‌ن. به‌رده‌وام باڵاده‌ستی و لێهاتووییی سه‌ربازه ئێرانییه‌كان و ترسنۆكی و شه‌ڕدۆڕاویی عێراقییه‌كان جێی باس بوو. دوای ساڵانی ساڵ ڕۆمانێك ده‌رچوو، دژی ئه‌م جه‌نگه و توانی بڵێت، كه سه‌ربازه ئێرانییه‌كان، له جه‌نگدا، سه‌رڕای هه‌موو شتێك، بۆ نموونه، كه‌یفوسه‌فایشیان كردووه و تلیاكیان كێشاوه.
به‌ڵام دیاره به‌ختیار حه‌مه‌سوور له حاڵوهه‌وایه‌كی باشتردا بووه، بۆ خۆی چووه‌ته‌وه بۆ لادێ. جا دووریش نا، خۆی گوته‌نی: «هه‌ر له‌و نزیكانه.» ساڵێك له‌و ساڵانه‌ی ڕابردوو، كه شه‌یتانیش بیری ناكه‌وێته‌وه چی ساڵێك، به‌یانییه‌ك له خه‌و هه‌ستام و له ته‌نیشت پێخه‌فه‌كه‌مه‌وه پارچه‌كاخه‌زێكم بینی. هیی ترێ بوو. خوشكمه. ئه‌وكات منداڵ بوو. بیرمه شه‌وه‌كه‌ی ده‌نگوباسی ئه‌وه بوو، چه‌ندكه‌سێك ده‌بێت بچنه‌وه بۆ لادێ، نازانم كاری چییان هه‌یه. ترێیش له ڕیزی ئه‌و كه‌سانه‌دا بوو، به‌ڵام ترێ حه‌زی له لادێ نه‌بوو. دڵی ته‌نگ بووبوو. گریابوو. نووسیبووی شاڵاو من حه‌زم له لادێ نییه. به زۆر ده‌مبه‌ن. نووسیبووی له‌وێ دایه ده‌چێت بۆ كێو، من ده‌بێت چێشتیان بۆ لێ بنێم. ئێ خۆ من هێشتا ئه‌وه‌نده گه‌وره نه‌بووم چێشت لێ بنێم. باسی ئه‌وه‌یشی كردبوو كه ئاخر لادێكه‌یشمان زۆر ناخۆشه. شه‌وان ئه‌و كه‌رانه ئه‌وه‌نه ده‌زه‌ڕ‌ن ناهێڵن كه‌س بنوێت. ئینجا نووسیبووی حه‌زیشم له‌و ماست و شته‌ی ئه‌وێ نییه. گوتبووی هه‌ر ئه‌وه‌ی له دوكان ده‌یكڕین زۆر له‌وه خۆشتره. باسی ئه‌وه‌یشی كردبوو، كه ئه‌وه یه‌كێ له كتێبه‌كانی تۆ ئه‌به‌م هه‌رچه‌ند كتێبه‌كانیشت هیچیان بۆ من نابن، به‌ڵام هه‌ر خۆشه شتێكم پێ بێت تۆم بیر بخاته‌وه، چونكه تۆ بۆ خۆت لێت داوه، له ماڵه‌وه پاڵ ده‌ده‌یته‌وه و منیش ده‌بێت بچم بۆ لادێ. له كۆتاییی نامه‌كه‌یدا به خه‌تی گه‌وره، وه‌ك ئه‌وه‌ی هاوار بكات، نووسیبووی: «هه‌ی مورتاح! ئه‌زانم ئێستا نیوه‌ڕۆیه خه‌به‌رت بووه‌ته‌وه و ترێـی به‌دبه‌ختیش گه‌یشتووه‌ته لادێ.»
منیش ئه‌وكات كه ئه‌و نامه‌یه‌م خوێنده‌وه هه‌ر وا بووم. ڕێك وه‌ك ترێ. زه‌نده‌قم ده‌چوو كه بیرم له لادێ ده‌كرده‌وه. هه‌ڵبه‌ت ئێستا وه‌ك ئه‌و سه‌رده‌مه نه‌ماوم. مرۆڤ ده‌بێت سه‌ره‌تا له شاره‌كان تێبگات، ئه‌وكات ده‌زانێت ئه‌و ژیانه گوندییانه، ئه‌و سه‌فای كه‌رزه‌ڕین و ناو ماڵه‌قوڕانه و تووله‌ڕێی ناو ده‌شتانه، یانی چی. هه‌ر كه‌سێك سه‌ره‌تا ده‌چێته شار، سه‌رسام ده‌بێت، (من ئامۆزایه‌كم هه‌بوو، تازه هاتبووه شار، كه گه‌ڵابه‌ی ده‌بینی، ده‌حه‌په‌سا.) به‌ڵام نه‌خته‌نه‌خته له‌گه‌ڵ ناسینی ته‌واوه‌تی شاردا، له‌م بازاڕه گه‌وره و پاس و تاكسی و یاریگه و پارك و مه‌له‌وانگه و كافێ و چایخانه و هه‌رچیی شته وه‌ڕز ده‌بیت. بێگومان وه‌ڕزبوون له شاره‌كان شتێكی تازه نییه، به‌ڵام ده‌ڵێم ئه‌وكات زۆر ده‌رفه‌ت هه‌بوو بچمه‌وه بۆ لادێ و نه‌ده‌چوومه‌وه، چونكه له‌وێ له داخان به‌س ده‌گریام، به‌ڵام ئێستا كه هیچ ده‌رفه‌ت نییه و كه‌وتوومه‌ته ته‌ڵه‌ی شاره‌كانه‌وه، ئیتر ده‌رفه‌ت نییه، بچمه‌وه لادێ.
جه‌نگ لانیكه‌م ئه‌م چاكه‌‌یه‌ی له ده‌ست هاتووه، بۆ نموونه وا بكات حه‌مه‌سووری خۆمان بچێته‌وه بۆ لادێ. جا له‌وێیش چی زۆره، پشیله. پشیله‌ی گوندی، به‌ڵام حه‌یف ئه‌وكات كامێرای نه‌كڕیبوو.
ئه‌وكات له‌یلا خانم سێ- چوار دانه مریشك و مراوی و قه‌لێك و نازانم چییه‌كی هه‌بوون. هه‌موویانی كۆ كردنه‌وه و له حه‌وشه‌ی دواوه كۆلانه‌یه‌كی بۆ دروست كردن. من و شاڵاو ده‌بوو ئاگامان لێ بێت ئه‌و په‌له‌وه‌ره به‌ڕێزانه نه‌یه‌نه هه‌یوانه‌كه‌وه و ئه‌و ناوه پیس نه‌كه‌ن، جا به هیچ شێوه‌یه‌كیش نه‌چنه حه‌وشه‌كه‌وه.
پشیله‌یه‌كی سپی هه‌بوو- ئه‌وكات نه‌مده‌زانی، به‌ڵام ئێستا ده‌ڵێم، ده‌تگوت خه‌ڵكی ناو چیرۆكه‌كانی به‌ختیار حه‌مه‌سوورـه- هاوه‌ڵی قه‌ل و مراوی و مریشكه‌كان بوو. ده‌مبینی له حه‌وشه‌كه‌دا و له ته‌نیشت ئه‌وانه‌وه بۆ خۆی لێی ده‌خه‌وت. هێنده ئارام و بێوه‌ی بوو، جارجار ده‌نووكیشی ده‌خوارد. جا له‌یلا خانم ده‌یگوت، به تایبه‌ت ده‌بێت ئاگاتان لێ بێت، ئه‌و پشیله دێوه نه‌یه‌ته ژووره‌وه، به‌ڵام ئێمه بۆ نموونه چیمان كردبا! شاڵاو به‌س ده‌یگوت لێی گه‌ڕێ وه‌ره یاری بكه‌ین. بێگومان دیسان پله‌یسته‌یشن و هه‌مان یاریی تۆپی پێ. ئه‌وكات زۆری مابوو مام ڕێبوار بناسم، به‌ڵام یاریكردن له‌گه‌ڵ شاڵاودا ئه‌سڵه‌ن تامی نه‌بوو. ئه‌وه‌نده پیس لێی ده‌زانی، تامی تێدا نه‌هێشتبووه‌وه. له خوله‌كی یه‌كه‌وه ئه‌و تۆپه‌ی ده‌برد و گۆڵیشی نه‌ده‌كرد خۆ، به‌س ده‌خولایه‌وه بۆ خۆی. زۆڵانه‌یش پێده‌كه‌نی و ته‌ماشای ده‌كردم.
له‌یلا خانم ده‌یگوت: «شاڵاو! تۆ كوڕی باشیت، ئاگات له‌و دێوه سپییه بێت نه‌یه‌ته ژووره‌وه.» ده‌یگوت: «به‌خوا وا بزانم سكومكیشی هه‌یه، له‌وانه‌یه بێ بزێ.» ئنجا ده‌یگوت: «وه‌ك شاڵاوی من مه‌به، تۆ عاقڵ به.»
له چنگی ئه‌و پشیله‌یە ده‌ترسام، ڕاسته پشیله‌یه‌كی هێمن بوو، به‌ڵام من هێنده‌ی هێمنییه‌كه‌ی ئه‌و، ترسنۆك بوو. له هه‌مووی خۆشتر ئه‌وه بوو، له‌یلا خانمیش لێی ده‌ترسا.
دواجار پشیله سپییه‌كه خۆی كرد به كولانه‌ی په‌له‌وه‌ره‌كاندا. له‌یلا خانم كه بینی چاری ناچاره، كولانه‌یه‌كی دیكه‌ی بۆ په‌له‌وه‌ره‌كان دروست كرد، به خشت و كارتۆن و ئه‌و شتانه. ده‌یگوت نه‌هێڵن بێته ده‌ره‌وه، ئه‌م ماڵه پیس ده‌كات. بێئاگا له‌وه‌ی، جه‌نگ، خه‌ریكه ماڵێكی گه‌وره‌تر پیس ده‌كات.
له جه‌نگدا هه‌ر شتێك واتایه‌كی قووڵتری هه‌یه. ئه‌وین، هاوڕێیه‌تی، خه‌ون، پیاسه، مردن. هه‌موو برینێك ده‌بێته برینێكی قووڵتر. خودی مرۆڤیش ده‌بێته بوونه‌رێكی قووڵتر- به دیوه ڕووناك و تاریكه‌كانییه‌وه. به تایبه‌ت خانوویش واتایه‌كی دیكه‌ی هه‌یه. خانوویه‌ك كه تێی ده‌چیت و ئیتر ناته‌وێت، یان ناوێریت، یان ناتوانیت لێی بێیته ده‌ره‌وه، هه‌ر ڕێك وه‌ك خانووه‌كه‌ی ناو فیلمی ملك الموتـی لوئیس بونوئێل. ئێمه‌یش كه‌وتینه ئه‌و خانووه‌وه، سێ كه‌س له ماڵێكدا، به هاوه‌ڵیی په‌له‌وه‌ره‌كان و جه‌نگیش له ده‌ره‌وه و نه‌ختێك دووتر له ئێمه، خه‌ریكی دروستكردنی جیهانیكی دیكه بوو؛ به ته‌رم. ئاغای عه‌لی باباچاهی شیعرێكی هه‌یه، ده‌ڵێت: «ئاھ 12ـی سێپتەمبه‌ر!»
به‌ڵام داخی ئه‌و پیاوانه، كه شه‌وان بۆ خۆیان له‌ژێر خێمه‌كان دۆمینه‌یان ده‌كرد و ئێمه نه‌مانده‌زانی. جارجار باوكی شاڵاو ده‌هات و ده‌یگوت، مه‌یه‌نه ده‌ره‌وه، ئه‌گه‌ر ده‌نگی ته‌قه‌ومه‌قه‌یشتان بیست، نه‌كه‌ن بترسێن ها. له‌گه‌ڵ ئێمه‌یان نییه.
ته‌نانه‌ت ته‌له‌فزیۆنه‌كه‌یشیان پێچابووه‌وه، ته‌قریبه‌ن زۆربه‌ی شته‌كانی ناو ماڵه‌كه‌یان كۆ كردبووه‌وه. خۆ ئێمه یه‌جگار ئه‌وه‌نده‌یش بێئاگا نه‌بووین. له‌یلا خانمیش پێی نه‌گوترابوو، كه بۆ نموونه هیچ لای ئێمه نه‌گێڕێته‌وه. له‌و هه‌ولێره، به‌یانییه‌ك كابرایه‌ك وای بیستبوو، سه‌ددام حوسێن هێرشی كردووه‌ته سه‌ر كوردستان. به‌یانیی زوو ماڵومنداڵه‌كه‌ی هاویشتبوونه ناو شڕه‌به‌ڕازیلییه‌ك و بۆی ده‌رچووبوو. سه‌یاره‌كه‌ی كێشابوو به عاموودێكدا و گڕی گرتبوو، له‌یلا خانم وای ده‌گوت، به‌ڵام نه‌یده‌گوت، زیندوون، یان مردوون.
له‌گه‌ڵ شاڵاو فیلممان به كرێ هێنابوو، كه به‌شكوو به سیدییه‌كه ته‌ماشای بكه‌ین، باییی چه‌ند مانگێكمان هینابوو، به‌ڵام هیچ.
له ماڵه‌كه‌دا گه‌ڕام و گه‌شامه‌وه. تاقه‌شتێك كه بینیم ئه‌سڵه‌ن ده‌ستكاری نه‌كراوه، كتێبخانه‌كه‌یه. گوتم له‌یلا خانم ئه‌دی كتێبخانه‌كه، گوتی، جا كوڕم شه‌ڕه، كتێب به كه‌ڵكی چی دێت. ئه‌گه‌ر خوانه‌خواسته قه‌وما، پاروویه‌ك نان به‌رین باشتره.
حه‌زم ده‌كرد شاڵاویش له‌و كتێبانه بخوێنێته‌وه. مرۆڤ كه كتێبی ناسی، خۆیشی نه‌خوێنێته‌وه، به‌ڵام دیسان حه‌ز ده‌كات خه‌ڵكی بخوێننه‌وه. به‌س شاڵاو هه‌ر خه‌ریكی یاری بوو، به ناچاری له‌گه‌ڵ كۆمپیوته‌‌ردا ده‌یكرد، كوڕه ئه‌و بڵحه ته‌نانه‌ت كۆمپیوته‌ری به‌سته‌زمانیشی شێت كردبوو.
شۆلۆخۆف ده‌یگوت، له جه‌نگدا داره‌كان به‌لادا دێن، له چۆن فێری ڕقت ده‌كه‌ن هه‌ڵبه‌ت. بێگومان ئه‌وه ته‌نیا مرۆڤه‌كان نیین، كه ئازار‌چه‌شتووی جه‌نگن. ئه‌دی ئه‌و هه‌موو دره‌خته‌ی ده‌كه‌ون، ئه‌و هه‌موو ده‌شته‌ی ده‌سووتێن، ئه‌و هه‌موو لادێ جوانه. ئه‌و هه‌موو پشیله سپییه. له ژیان كورته‌ی یۆستا‌ین گارده‌ردایه، پێم وایه، نووسراوه: «له جه‌نگێكدا، ئه‌گه‌ر له هه‌ردوو به‌ره‌دا، له‌ملا قه‌شه‌یه‌ك و له‌ولا قشه‌یه‌ك، له خودا بپاڕێنه‌وه، كه سه‌ریان بخات، خودا به قسه‌ی كامیان ده‌كات؟»
بێهۆ نییه، كه به‌ختیار حه‌مه‌سوور، ڕه‌یمن كارڤه‌ر و ئێرنست ههمینگوای خۆش ده‌وێن. ئه‌ویش هه‌ر وه‌ك ئه‌وان چیرۆك له باره‌ی هیچ شتێكـه‌وه ده‌نووسێت، له باره‌ی هیچ ڕووداوێكـه‌وه. زۆر جار چیرۆك له باره‌ی هیچ كه‌سێكـیشه‌وه ده‌نووسێت. حه‌مه‌سوور، سه‌ره‌تا هیچ شتێكـی له باره‌ی چیرۆكه‌وه نه‌ده‌زانی، وه‌ك چیرۆكنووسێكی دیكه، به‌ڵام ئێستا له هه‌موومان باشتر چیرۆك ده‌ناسێت و باشترین چیرۆكه‌كان له باره‌ی هیچـه‌وه ده‌نووسێت. سه‌ره‌تا وام ده‌زانی ئه‌مه ڕێكه‌وته، كه هیچ له چیرۆكه‌كانیدا نابینم، هیچ ڕوو نادات، كه‌سی وا نابینم، به‌ڵام نه‌خته‌نه‌خته پشیله‌كان له چیرۆكه‌كانیدا ده‌ركه‌وتن. هاتن و چوون. هه‌ر زۆر كارڤه‌ری و ئێرنستییانه به كۆڵاندا تێپه‌ڕین. تێپه‌ڕین و ته‌واو، به‌ڵام داخوا پشیله‌كانی به‌ختیار حه‌مه‌سوور، هیچ كه‌س و هیچ شتێكـن؟
له بری ئه‌و شاڵاوـه مێشككۆمپیوته‌ره، ده‌ڵێم باشتر بوو به‌ختیار حه‌مه‌سوور نه‌چووبایه‌ته لادێ و بهاتبایه و پێكه‌وه له‌و خانووه‌دا ژیاباین، چونكه ئه‌و پشیله سپییه پێویستی به چیرۆكنووسێك بوو. هه‌ڵبه‌ت چیرۆكنووسی چاكم لا بوون. خودی ههمینگوای له‌وێ بوو. لە کتێبخانەکەدا.
ده‌مگوت شاڵاو، ته‌ماشا، ئه‌م كابرایه باسی ژنێك ده‌كات، كه له په‌نجه‌ره‌وه ته‌ماشای پشیله‌یه‌ك ده‌كات. جا ده‌مگوت، شاڵاو، ئه‌م ژنه وه‌ك دایكی تۆ نییه، ئه‌و پشیله‌كه‌ی زۆر زۆر خۆش ده‌وێت. پێم وایه ئه‌گه‌ر شه‌ڕ نه‌با و ناچاری نه‌با، شاڵاو به چركه‌یش گوێی لێ نه‌ده‌گرتم.
كه شه‌ڕ ده‌ستی پێ كرد، شاڵاو ته‌واو ترسی لێ نیشت. دایمه به ته‌نیشمه‌وه بوو. ئینجا ده‌یگوت به ده‌نگی به‌رز كتێب بخوێنه‌وه، با بزانم ده‌ڵێیت چی. جا من ده‌‌بوایه به ده‌نگی به‌رز و به فارسی خوێندبامه‌وه، پاشان دیسان به ده‌نگی به‌رز و به كوردی گوتبامه‌وه. شاڵاو ده‌یگوت، فارسییه‌كه‌ی مه‌خوێنه‌وه، كوردییه‌كان به‌سه. وایده‌زانی كوردییه‌كانیش هه‌ر له‌وێدا نووسراون. ده‌یگوت یانی ئه‌مانه هه‌ر به‌ڕاستی ڕوویان داوه؟ یانی پیره‌مێرد له‌سه‌ر پرده‌كه، خه‌می ئه‌و پشیله و په‌له‌وه‌رانه‌یه‌تی، ئه‌دی خۆی؟ مه‌گه‌ر ئه‌وانه‌ی شه‌ڕ ده‌كه‌ن پیره‌مێرده‌كان ناكوژن. یان ده‌یگوت، یانی چی؟ ئه‌و ژنه به كه‌یفی خۆی سه‌یری پشیله‌كه ده‌كات له‌به‌ر په‌نجه‌ره‌كه، بۆ كه ده‌چێت بیهێنێته ژووره‌وه، ڕێك له‌و كاته‌دا ده‌بێت پشیله‌كه بڕوات، بۆ پێشتر ناڕوات؟ ده‌یگوت، ئه‌گه‌ر ئه‌م شتانه دروستكراو نه‌بن، ده‌بێت ڕێك پێشتر بڕوات، ئه‌وكات قه‌ینا ژنه‌كه بێته ده‌ره‌وه و به دوایدا بگه‌ڕێت و نه‌یدۆزێته‌وه. بۆ ئه‌وه‌ی تووڕه‌ی بكه‌م، ده‌مگوت: «بێده‌نگ به، ئه‌م چیرۆكه گابرییەل گارسیا مارگیز زۆر زۆری به دڵه.» ئه‌ویش ده‌یگوت: «گا… چی؟» بێگومان، تا له‌و خانووه‌دا ده‌ژیان، ئه‌وه‌نده‌م ناوی نووسه‌ر به گوێیدا كرد هه‌ر باسی مه‌كه. ده‌یگوت تۆیش ده‌موچاوت له نووسه‌ر و شتی وا ده‌چێت، له‌وانه‌یه ڕۆژێك وه‌ك ئه‌م به‌شه‌ره تۆیش باسی ئه‌م پشیله سپییه بكه‌یت. جا به گاڵته‌وه ده‌یگوت: «نه‌كه‌یت باسی دایكی من بكه‌ی ها.»
شاڵاویش وه‌كوو دایكی خڕكه‌لانه بوو. ساڵی 2000 كه له كوردستانی ڕۆژهه‌ڵات گه‌ڕابووینه‌وه، فڕم به‌سه‌ر خوێندنه‌وه نه‌مابوو. مانگێك چوومه مه‌كته‌ب، هه‌ر نه‌مده‌زانی چ باسه. شاڵاو چاره‌سه‌رێكی باشی بۆ كردم. گوتی ئه‌گه‌ر تاقه‌تت لێی نییه، وه‌ره له‌گه‌ڵم. ده‌تگوت شازاده بچكۆلم و پێویستم به هاوه‌ڵێكه. كه‌سم نه‌ده‌ناسی. ئیتر بۆ له‌وه‌ودوا به‌ر له‌وه‌ی بگه‌ینه مه‌كته‌ب لامان ده‌دا و ده‌چووینه شوێنێك، پێیان ده‌گوت ڤیدیۆخانه. دوو كه‌س به دینارێك ده‌چووینه ژووره‌وه و لای كاتژمێر ده و ئه‌وانه فیلمێكیان نمایش ده‌كرد و له‌گه‌ڵ ته‌واوبوونی خوێندندا، ته‌واو ده‌بوو. بهردهوامیش، یان جاكیشان بوو، یان جێتڵی.
چایمان ده‌خوارده‌وه. پشیله‌كان هاتبوونه‌وه. ته‌ماشام كرد له‌ژێر مێزه‌كه‌وه قاچوقولی ڕۆبیانه‌كەیان به‌جێ هێشتووه. سپییه‌كه‌یان، پشیله سپییه‌كه‌ی ماڵی له‌یلا خان و هه‌رسێكیشیان چیرۆكه‌كانی به‌ختیار حه‌مه‌سووریان بیر ده‌هێنامه‌وه. ده‌مگوت ئێستا ئه‌گه‌ر حه‌مه‌سووری لێ بایه، به كامێراكه‌ی یه‌ك- دوو وێنه‌ی ده‌گرتین، جا چی له‌و وێنه‌یه جوانتره، كه ئێمه له‌سه‌ر مێزیك ڕۆبیان ده‌خۆین و سێ پشیله‌یش له‌سه‌ر مێزه‌كه‌ن و ئه‌وانیش له ڕۆبیانه‌كه‌ی ئێمه ده‌خۆن. ده‌مگوت ئێستا له‌یلا خانم لێره بایه، ده‌یكرد به هه‌را. ده‌یگوت شاڵاو تۆ عاقڵی، وه‌ك شاڵاوی من مه‌به. نابێت بهێڵیت پشیله بێته سه‌ر مێزه‌كه‌ت.
شه‌ڕ كه ده‌ستی پێ كرد، له‌یلا خانم مێزه‌كه‌یشی برده ژوورێكی دیكه. ده‌یگوت، ئێره ئه‌مانتره. ڕۆژناڕۆژێك دیسان گه‌چی ده‌گرته‌وه و نایلۆنی ده‌هێنایه‌وه و ده‌یگوت وه‌رن هێندێك كون ماوه ده‌بێت بیانگرین. شاڵاو ڕۆژانه جرتی لێ ده‌دا و شه‌وانیش له ترسان ده‌هاته‌وه باوه‌شی من. چەند ساڵێک لە من بچووکتر بوو. كتێبێكی هێنابوو؛ ژیاننامه‌ی ده‌یڤد بێكهام، ده‌یگوت ئه‌وه‌م بۆ بخوێنه‌وه. ئه‌وه‌نده له ئه‌تواره قۆڕه‌كانی بێزار بوو، حه‌زم ده‌كرد وه‌ك هۆڵدن بچم ڕێك له‌سه‌ر بۆمبای ئه‌تۆمه‌كه دابنیشم.
بیر له‌م پشیلانه ده‌كه‌مه‌وه، كه جارجار له ماڵ ده‌چینه ده‌ره‌وه و ده‌بینین له‌سه‌ر جاده سه‌یاره لێیانی داوه، یان ئه‌و ئێوارانه‌ی گۆشتمان هه‌یه و پشیله‌كان له‌به‌ر ده‌ركه كۆ ده‌بنه‌وه، یان له پڕ ده‌ركه ده‌كه‌یته‌وه، شڵپ پشیله‌یه‌ك ته‌نه‌كه‌زبڵێك وه‌رده‌گه‌ڕێنێت و ڕاده‌كات، یان ناكاو جاری وایه ئاگات لێ نییه و چه‌ند مانگێكه پشیله له پشتخانی ماڵه‌كه‌تدا ده‌ژی. ده‌بینی جا سكیشی هه‌یه، یان زاویشه.
زیقووڕی له‌یلا خانم زیادی كرد، كه پشیله‌كه زا. حه‌یف بوو، به‌ختیار حه‌مه‌سووری لێ نه‌بوو ئه‌و هه‌موو به‌چكه‌پشیله‌یه ببینێت. ماڵی چیرۆكنووسین بوو.
به‌هه‌رحاڵ، به‌یانییه‌ك هاتن و گوتیان، جه‌نگ ته‌واو، هیچ مه‌ترسییه‌ك نه‌ماوه. له‌گه‌ڵ له‌یلا خانمدا خه‌ریكی كه‌لوپه‌ل بووین، كه هه‌ریه‌كه و بخه‌ینه‌وه شوێنی خۆیان. سه‌رئه‌نجامیش په‌له‌وه‌ره‌كانمان هێنانه‌‌وه حه‌وشه‌ی پێشه‌وه. پشیله‌كان سه‌رپێی خۆیان كه‌وتبوون. وردورد ده‌چوون بۆ حه‌وشه.
له‌یلا خانم گوتی: «كوا ئه‌و دێوه سپییه؟» باوكی شاڵاو گوتی: «نه‌كا شتێكت لێ كردبێت له‌یلا؟» له‌یلا گوتی: «نابه‌خوا.» چووین ته‌ماشای كولانه‌كه‌مان كرد، نه‌بوو. چووین بۆ سه‌ر بان، نه‌بوو. حه‌وشه‌كه گه‌ڕاین، نه‌بوو. ژووره‌كانیش گه‌ڕاین. له‌یلا خانم ده‌ستی كرد به گریان. نازانم چی بینیبوو، به‌ڵام تێگه‌یشتم ئه‌ویش كه‌سێكه وه‌ك ژنه‌كه‌ی ناو پشیله له به‌ر باران، وه‌ك پیره‌مێرده‌كه‌ی ناو پیره‌مێرد له‌سه‌ر پرد، به‌ڵام ئیتر جه‌نگ وایه. له جه‌نگیشدا مرۆڤ ده‌بێت بینینێكی دیكه‌ی هه‌بێت، به جۆرێكی دیكه بڕوانێت. هیچ شتێك له شوێنەکەی خۆی نامێنێت، یان له جه‌نگدا مرۆڤ ده‌بێت قووڵتر بڕوانێت، چونكه هه‌موو شته‌كان قووڵ ده‌بنه‌وه؛ قووڵ و ته‌ماوی. مرۆڤ له جه‌نگدا هێندێك له دیوه تازه‌كانی ده‌رده‌كه‌ون و هێندێك له دیوه كۆنه‌كانی ون ده‌بن. من ئه‌و دیوانه‌م له له‌یلا خانمدا نه‌ده‌بینین، كه پشیله سپییه‌كه‌ی خۆش بوێت. ته‌نانه‌ت كه كولانه‌كه‌یشی بۆی دروست كرد، ده‌مگوت له ناچاریدایه. ده‌مگوت ئاخری شه‌وێك ده‌چێت و هه‌ر له كولانه‌كه‌یدا ده‌یكوژێت.
جه‌نگ ته‌واو بوو. پشیله‌كان چوونەوە كۆڵان، به‌بێ دایك. پیاوه‌كان وازیان له دۆمینه هێنا و گه‌ڕانه‌وه سه‌ر ئیشه‌كانیان. نه‌خته‌نه‌خته‌یش قه‌رار بوو ده‌ركه‌ی قوتابخانه بكرێنه‌وه. جا ئێسته مه‌به‌ستی من ئه‌وه‌یه كه: كه‌ره‌سته‌یه‌كی باش له‌به‌ر ده‌ستی به‌ختیار حه‌مه‌سووردایه، تا پشیله سپییه‌كه بكاته چیرۆكێكی به‌ختیار حه‌مه‌سووری. شاڵاو پێی وا بوو من ده‌یكه‌م، به‌ڵام من پێم وایه ئه‌وه كاری به‌ختیارـه؛ له‌و كه‌سانه‌ی له‌سه‌ر مێزه‌كه نان ده‌خۆین و پشیله‌كان دێنه سه‌ر مێزه‌كه‌مان بۆ ڕۆبیانخواردن، له‌و پشیلانه‌ی شه‌وانی گۆشتخواردن په‌یدا ده‌بن، یان ئه‌وانه‌ی له‌سه‌ر جاده‌كان سه‌یاره لێیان ده‌دات، له‌و سێ كه‌سه‌ی له جه‌نگێكدا ده‌چنه ماڵێكه‌وه و ماوه‌ی جه‌نگ له‌وێدا به‌سه‌ر ده‌به‌ن، له‌وه‌ی كه شاڵاوێكیان له ترسان گوێ له شاڵاوه‌كه‌ی دیكه ده‌گرێت تا كتێبی بۆ بخوێنێته‌وه- چی كتێبێكیش باشتر له كتێبه‌كانی ههمینگوای، له‌و چیرۆكانه‌ی باسمان كردن- بێگومان له هه‌موو ئه‌مانه ده‌كرێت چیرۆكێك بنووسرێت. نووسه‌ر ده‌توانێت وا بكات مانایه‌كیش ببه‌خشێت به‌وه‌ی كه بۆچ پشیله سپییه‌كه دیار نامێنێت! كه‌سیش نازانێت ئه‌و پشیله و په‌له‌وه‌رانه‌ی پیره‌مێرد له‌سه‌ر پرد باسیان ده‌كات، دواجار چییان لێ دێت. ئه‌و ژنه‌ی له هۆتێله‌كه دێته ده‌ره‌وه، بۆ ئه‌وه‌ی پشیله‌كه‌ی به‌ر باران بهێنێته ژووره‌وه، كه‌س نازانێت پشیله‌كه بۆ كوێ چووه. كه‌س نازانێت ئه‌و پشیلانه‌ی له‌سه‌ر جاده‌كان سه‌یاره لێی داون، كام سه‌یارانه لێی داون.
دواجار به‌ختیار حه‌مه‌سووریش ده‌توانێت، چیرۆكه‌كه به هه‌مان شێوه‌ی ئێستا، به ڕه‌وانه‌كردنی به‌چكه پشیله‌كان، دوای جه‌نگ، بۆ ناو كۆڵان، كۆتایی پێ بهێنێت، هه‌روه‌ك چۆن سه‌رئه‌نجامیش میوانه‌كان، له ملك الموتدا، ده‌توانن له خانووه‌كه بێنه ده‌ره‌وه.
به‌ڵام ئه‌م یادنووسه به كاریله‌یه‌كی زۆر بچكۆله كۆتایی پێ دێت. یه‌ك- دوو ساڵ به‌ر له‌وه‌ی جه‌نگی ئه‌مەریكا- عێراق ده‌ست پێ بكات، كاریله‌یه‌كی زۆر بچكۆله‌م هه‌بوو. شازاده بچكۆلیش ده‌ڵێت: «جا به‌رخویستنیش جوانترین نیشانه‌ی مرۆڤبوونه.» كاریله‌ویستنیش جوانترین نیشانه‌ی بوونی ئه‌وه‌یه، منیش ڕۆژانێك مرۆڤێك بووم له‌و مرۆڤانه‌ی شازاده باسیان ده‌كات. ئه‌و كاریله‌یه هێنده بچووك بوو، دایكم به مه‌مكه‌مژه شیری ده‌دایێ. دوو بزنیشمان هه‌بوو. یه‌كی ڕه‌ش و یه‌كی بۆر. كاریله شیری بۆره‌كه‌ی نه‌ده‌خوارد، حه‌زی له شیری بزنهڕهش بوو، بزنه‌ڕه‌شیش حه‌زی ده‌كرد شیر بدات به كاریله‌كانی خۆی. كاتێك ئه‌و ده‌می كاریله بچكۆله‌یه‌مان به گوانییه‌وه ده‌نا، خۆی ڕاده‌ته‌كاند و نه‌یده‌هێشت. ده‌بوو من و باوكم لاقه‌كانی بزنهڕهش بگرین، بۆ ئه‌وه‌ی دایكم بتوانێت ده‌می كاریله به سه‌لامه‌تی بنێت به گوانی بزنه‌ڕه‌شه‌وه. یه‌ك حه‌فته زیاتر تێپه‌ڕی و نه بزنهڕهش به كاریله ڕاهات، نه كاریله به بزنه‌بۆر ڕاهات. دواجار بڕیاریان دا كاریله‌كه‌م بفرۆشن. به باوه‌ش بردمان بۆ لای شوانێك كه به سه‌تان سه‌ر مه‌ڕوبزنی هه‌بوون. باوكم پێی گوت: «به‌ڵام ئه‌م كاریله‌یه شیری هه‌موو بزنێك ناخوات.» شوان گوتی: «پێنجسه‌ت سه‌ر به‌س بزنی لێیه، شیری دانه‌یه‌ك له‌وانه هه‌ر ده‌خوات.» به‌جێمان هێشت و ڕۆیشتین.
ئێواره بزنهڕهش هاته‌وه. سه‌ری كرد به ته‌ویله‌كه‌دا و به په‌له هاته‌وه ده‌ر. ده‌وروخولی منی دا و چوو بۆ لای دایكم، ده‌وروخولی ئه‌وی دا و چووه‌وه ته‌ویله‌كه‌وه و هاته‌وه ده‌رێ و خۆی كرد به ژووره‌كاندا، هاته‌وه بۆ حه‌وشه و دیسان ده‌وروخولی دایكمی دا. بهردهوامیش ده‌یباعاند، ده‌تگوت بانگی كه‌سێكی ده‌كرد.
كه مێزه‌كه‌مان به‌جێ هێشت، چه‌ند ساڵێك ده‌بوو ترێ له لادێ گه‌ڕابووه‌وه، زۆر دڵی خۆش بوو. به‌ختیار حه‌مه‌سووریش وه‌ك دی. دبیـی برای هۆڵدن قه‌رار بوو كتێبێكی كورته‌چیرۆكی دانسقه بنووسێت، به‌ڵام پشیله‌كان به یه‌جگاری ڕۆیشتبوون. بزنه‌ڕه‌شیش د‌رەنگ تێگه‌یشت، كاریله ته‌ویله و ماڵه‌كه‌ی، به‌جێ هێشتووه.
22/9/2013
Copyright © DidiMn.com. All rights reserved.
