دیدی من – ژان ئوستاش
وه‌ڕگێڕانی: هێشوو خسره‌وی
دوایین به‌رهه‌می ژان ئوستاش ده‌قێكی ناخهه‌ژێنه به‌ناوی «به‌فیڕۆدانی كات؛ چه‌ند پارچه‌یه‌ك له سیناریۆیه‌كی وازلێهێنراو»كه ئه‌و چه‌ند مانگێك پێش مردنی بۆ كایه دو سینه‌مای نارد. ده‌قه‌كه پێكهاتووه له سێ به‌ش؛ له به‌شی یه‌كه‌مدا ئوستاش چیرۆكی گه‌شتێكی بۆ ئه‌مریكا و هه‌ستی ته‌نیایی و پوچی خۆی له وڵاتێكی بێگانه‌دا باس ده‌كات. به‌شی دووه‌م ده‌رباره‌ی تێڕامانه‌كانی ده‌رهێنه‌ره سه‌باره‌ت به مانای ژیان و پارچه‌ی سێیه‌م ڕۆژانی پیاوێكی بێ توانا له‌سه‌روبه‌ندی وێرانبوون له ژووره‌كه‌یدا ده‌گێڕێته‌وه. زمانی نووسینه‌كه خه‌ماوی، ساردوسڕ و نادڵخوازانه‌یه و نیشانه‌ی نائومێدی و خه‌مۆكییه‌كی قورسی ئوستاشه له دوایین ڕۆژه‌كانی ژیانییدا. ئوستاش له‌گه‌ڵ نووسینه‌كه‌ی خۆیدا وێنه‌یه‌كیش بۆ كایه دو سینه‌ما ده‌نێرێت؛ وێنه‌یه‌كی خۆی كه له ژووره‌كه‌یدا پشتی له كامێرایه و به‌ڕووتی له‌سه‌ر چه‌رپاكه‌ی ڕاكشاوه. ئه‌و ماوه‌یه‌ی كۆتایی ژیانی له‌سه‌ر هه‌مان چه‌رپا ده‌ژی و به‌بێ ئه‌وه‌ی كه له ژووره‌كه‌ی بچێته ده‌ره‌وه یان ته‌نانه‌ت قبووڵی كه‌سێك بكات كه سه‌ردانی ماڵه‌كه‌ی بكات. ئه‌و ته‌نانه‌ت ناتوانێت به ئاسانی به‌ڕێگادا بڕوات له‌به‌ر هۆكاری ئه‌و ڕووداوه‌ی كه چه‌ند مانگێك له‌مه‌وپێش له یۆنان به‌سه‌ریدادێت، ناچاره له‌سه‌ر وێلچه‌ر دابنیشێت. قژی، ڕیش و نینۆكه‌كانی خۆی كورت ناكاته‌وه و له پشت ته‌له‌فۆنه‌وه به هاوڕێكانی ده‌ڵێت ته‌نیا كاتێك كورتیان ده‌كاته‌وه كه فیلمێكی درێژتر دروست بكات. به‌ڵام به‌داخه‌وه فیلمێكی له‌م شێوه‌یه هه‌رگیز دروست نابێت و ژان ئوستاش به ڕیشێكی درێژی بابانوئێلی و چاوه شینه‌كانییه‌وه له پێنجی نۆڤه‌مبه‌ری ساڵی ١٩٨١ له ئه‌پارتمانی ژماره ١٠٦ شه‌قامی نوله له پاریس گولله‌یه‌ك به دڵی خۆیه‌وه ده‌نێت و كۆتایی به ژیانی ده‌هێنێت. ئه‌و پێش خۆكوشتنه‌كه نووسینێك له‌سه‌ر ده‌رگای ماڵه‌كه‌ی خۆی به پۆنیسێك داده‌كوتێت: «بۆ به‌ئاگاهێنانی مردوویه‌ك، به توندی له ده‌رگا بده‌ن».
به‌فیڕۆدانی كات؛ چه‌ند پارچه‌یه‌ك له سیناریۆیه‌كی وازلێهێنراو
پارچه‌ی یه‌كه‌م
له‌وانه‌یه شار گۆڕانێكی وه‌های به‌سه‌ردا نه‌هاتبێت، به‌ڵام هه‌موو شتێك جیاوازتر بوو له پێشوو. له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا شتێكی له‌م شێوه‌یه نه له فڕۆكه‌خانه‌وه ده‌توانرا ببینرێت و نه چه‌ند خووله‌كێك له‌مه‌وپێش له ئاسمانی شاره‌وه. له‌ماوه‌ی پێنج ساڵ له‌ناو ژووره‌كه‌م له پاریس هه‌موو شتێكم له مێشكمدا بێ ده‌ست لێدان هێشتبوویه‌وه. ته‌نیا به‌س بوو چاوه‌كانم دابخه‌م تاوه‌كو هه‌رشتێك كه ده‌مویست دووباره بیبینمه‌وه سه‌رله‌نوێ بیبینم. ژماره ته‌له‌فۆنی چه‌ند ناوچه‌یه‌كی جیاوازم وه‌رگرتبوو: نۆرس هۆلیوود[1]، وێست وود[2]، بێل-ئایر[3] و چه‌ند دانه‌یه‌كیتریش. ئه‌و ماڵانه و ئه‌و شوێنانه‌ی كه ته‌له‌فۆنه‌كانیان تێدابوو ده‌مناسین. گوێم له زه‌نگه‌كانیان ده‌بوو و هه‌روه‌ها به‌چاوی به‌ستراوه‌وه گرده‌كانی هۆلیوود، شه‌قامی ویلشایر[4]، كووستا-وی و خانووه سوره‌كه‌م ده‌بینی. كاتێك ته‌له‌فۆنم بۆ كه‌سێك ده‌كرد و وه‌ڵامی ده‌دامه‌وه تاڕاده‌یه‌ك ده‌متوانی بڵێم كه له كوێ دانیشتووه و چ شتێك ڕووبه‌ڕوویه‌تی. ئه‌وه‌ی كه بڵێم شتێكی له‌م شێوه‌یه بووه هۆی ئه‌وه‌ی من له نهۆمی پێنجه‌می ئه‌پارتمانێكی كۆنی چاودێر به‌سه‌ر حه‌وشه‌یه‌ك له پاریس، وێنای ژووره‌كه‌م بكه‌م زیاده‌ڕۆییه. ئه‌مه بووه هۆی خه‌یاڵاوی بوونی من. به‌ڵام ده‌مزانی كه شتێكی له‌م شێوه‌یه بوونی هه‌یه. ده‌مزانی ئه‌و شه‌وانه‌ی كه من نه‌مده‌توانی لێره بخه‌وم، ئه‌وێ خۆره‌تاوه. هه‌روه‌ها ئه‌و قسانه‌ی كه لێره و له‌وێ ده‌مبیست ئه‌وه‌ی به مێشكمدا ده‌هێنا كه ئه‌گه‌ر بگه‌ڕێمه‌وه ئه‌وێ به‌هه‌مان شێوه پێشوازیم لێده‌كره‌ت. به‌ڵام ساڵانێكی زۆر تێپه‌ڕی بوو و هاوڕێیه‌تییه‌كانم به‌هۆی نامه‌نووسینه‌كانه‌وه نه‌پاراستبوو. زۆر نانووسم، زیاتر ته‌له‌فۆن ده‌كه‌م كه ئه‌ویش گرانه. ئینسان دڵی سارد ده‌بێته‌وه. له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا، په‌ڕاویلكه‌ی ناونیشانه‌كان و په‌ڕاویلكه‌ی ته‌له‌فۆنه‌كانی لۆس ئه‌نجێلۆسم ون كردبوو، په‌ڕاویلكه‌ی ته‌له‌فۆنی هه‌موو شاره‌كانی ئه‌مریكام ونكردبوو. جگه له‌و ژمارانه‌ی كه له‌به‌رمن هیچ ژماره‌یه‌كیترم بیرناكه‌وێته‌وه. زۆر زیاد نه‌بوون. هیچ كه‌سێك له فڕۆكه‌خانه چاوه‌ڕێم نه‌بوو، سه‌ركه‌وتوو نه‌بووم له‌وه‌ی پێش جێهێشتنی پاریس بگه‌م به لوری. هه‌وڵمدا كه دووباره په‌یوه‌ندی پێوه بكه‌م، به‌ڵام سودی نه‌بوو. گه‌شتوگوزار به‌خێرایی كۆتایی دێت. هه‌ندێك له‌ناوه‌كان و ناونیشانه‌كانم هاته‌وه یاد، به‌ڵام وام به‌خه‌یاڵدا هات كه پێنج ساڵ تێپه‌ڕیوه. من له‌م پێنج ساڵه‌دا نه‌گۆڕابووم، به‌ڵام ئایا ئه‌وان له‌م ماوه‌یه‌دا نه‌گۆڕاون؟
ته‌له‌فۆن بۆ كێ بكه‌م؟ تاكسییه‌ك بگرم؟ بۆ كوێ؟ بیرم له‌وه ده‌كرده‌وه كه له ئوتێلێكی ئاسایی نیشته‌جێ ببم. تا سبه‌ی. بزانین چۆن ده‌بێت؟ چ شتێك بزانین چۆن ده‌بێت؟ پێش ئه‌وه‌ی بخه‌وم شتێك ده‌خوێنمه‌وه. بۆچی لێره كتێب بخوێنمه‌وه له كاتێكدا كه له پاریس كارێكی له‌م شێوه‌یه ئه‌نجام ناده‌م. ده‌ڕۆمه ده‌ره‌وه. ده‌ڕۆم تا له‌لای جۆ ئالن په‌رداخێك بخۆمه‌وه. یادگاری جوانم لێره هه‌یه. گه‌مژانه‌یه. كه‌سانێكی زۆر له باڕه‌كه‌دا هه‌ن. ده‌توانم به په‌رداخێك میوانداری خۆم بكه‌م و پاره‌كه‌ی بده‌م، به‌ڵام هێشتا ته‌نانه‌ت یه‌ك وشه‌ی ئینگلیزیش نازانم. هه‌ركه‌سێك ده‌توانێت هه‌ر شتێكی بوێت به منی بڵێت، بۆ ئه‌وه‌ی به ته‌ته‌ڵه‌وه (زمان گیران) بڵێم له هیچ شتێك تێناگه‌م خۆم وه‌كو گه‌مژه‌كان ده‌رده‌خه‌م. ده‌بێت بگه‌ڕێمه‌وه بۆ میوانخانه‌كه. هه‌روه‌ها سبه‌ی؟ ئۆتۆمبێلێك به‌كرێ ده‌گرم، چه‌مه‌دانه‌كه‌م ده‌خه‌مه ناوییه‌وه و پاشان. بۆ ئه‌وه نه‌هاتووم بۆ ئێره تاوه‌كو دووباره ژیانم دروستبكه‌مه‌وه، له‌ڕاستیدا ماوه‌یه‌كی زۆره ئاره‌زووی هیچ شتێكم (هیچ شتێكی باشتر) نییه. له‌به‌ر یادگارییه‌كانم هاتووم بۆ ئێره. پیاسه كردن، ڕۆیشتن بۆ ماڵی دان تاناس، بۆ كافێی لوفیگارو. بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌و كه‌سانه‌ی كه پێشتر له‌گه‌ڵ مندا هاتوون بۆ ئێره دیسان لێره بیانبینمه‌وه و چانسێكی كه‌مم هه‌یه. بێگومان بۆ ئه‌وه بۆ ئێره ده‌هاتن تاوه‌كو ئه‌م ناوچه‌یه‌ی ده‌وروبه‌ر نیشانی من بده‌ن. بیرده‌كه‌مه‌وه تاوه‌كو كه‌سێك كه بیرم لێ نه‌كردۆته‌وه بیدۆزمه‌وه. سه‌ركه‌وتوو نابم. له ته‌نیا شوێنێك كه ده‌مویست بێم بۆی جێهێڵراوم، له پشوودا؛ هه‌ڵبه‌ت ئه‌گه‌ر بكرێت به ئه‌وه بگوترێت پشوو هه‌رچه‌نده خۆم پێموانییه، له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی كه ئه‌و وه‌رزه‌ی تێیدا سه‌فه‌رم كردووه ده‌توانێت شتێكی له‌م شێوه‌یه بسه‌لمێنێت. پێویست ناكات (زۆر) نیگه‌ران ببم. نه‌متوانی بگه‌م به لۆری، پێموایه ئه‌و له‌گه‌ڵ پیاوێكدا ده‌ژی و ئه‌پارتمانه‌كه‌ی بۆ پێشوازی كردن له من بێڕاده بچووكه. به‌ڵام ڕه‌نگه، بێگومان، ئه‌و كه‌سانێك بناسێت كه بتوانن شوێنێك بده‌ن به من. ئه‌مه كارێكی نه‌كرده نییه. پاشان له خۆمم پرسی من لێره چی ده‌كه‌م له كاتێكدا كه له پاریس له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی كه هیچم نه‌ده‌كرد ئاسووده بووم. هه‌روه‌ها له كۆتاییشدا چاوه‌ڕوانی كاتی گه‌یشتنی گه‌ڕانه‌وه‌مم بۆ پاریس، هه‌مان ئه‌و گه‌ڕانه‌وه‌یه‌ی كه دووباره بۆ ئه‌و دۆخه ده‌روون شێواوییه‌ی خۆمم ده‌گه‌ڕێنێته‌وه، هه‌روه‌ها ڕه‌نگه ئه‌مجاره ئه‌م بارودۆخه هه‌میشه‌یی بێت. بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌م شاره من قبووڵ بكات، چه‌نده كاتی پێویست ده‌بێت و چی ده‌بێت ڕووبدات؛ منێك كه بۆ ویستنی شتگه‌لێك هاتووم بۆ ئێره كه خۆشم نایاناسم؛ منێك كه بۆ ئه‌وه نه‌هاتووم بۆ ئێره تاوه‌كو له‌به‌رامبه‌ردا شتێك ببه‌خشم. بارودۆخێكی له‌م شێوه‌یه‌م بیرده‌كه‌وێته‌وه: بیست ساڵ، بیست و سێ یان سی ساڵم بووم، به خۆشی ده‌ژیام، هه‌موو ژیانم له‌به‌رچاوم بوو. پێموانییه كه ئه‌مڕۆ ئیتر شتێكی له‌م شێوه‌یه بوونی هه‌بێت. به‌هه‌رحاڵ كه هه‌ستێكی هاوشێوه‌م نییه. ئایا هیچ شتێك هه‌یه له‌به‌رده‌مم؟ ئه‌گه‌ر هه‌شبێت هیچ ئاره‌زوویه‌كم نییه بۆی. به‌وردی له هیچ شتێك ناڕوانم و هیچ شتێك له مێشكمدا نامێنێته‌وه، نه هیچ شتێك به‌ناوی مێشك و نه هیچ شتێك به ناوی بیره‌وه‌ری. جاران ئاره‌زووی به ئاگاهاتنه‌وه‌یه‌كی نوێم هه‌بوو، بۆ ئه‌وه‌ی دووباره له دایك ببمه‌وه، بۆ ئه‌وه‌ی دووباره هه‌ست به هه‌موو شتێك بكه‌مه‌وه، خۆشییه‌كان، خه‌مه‌كان و هه‌موو شتێك. ئه‌مڕۆ پێموایه به ئاگاهاتنه‌وه‌یه‌كی له‌م شێوه‌یه بۆ كه‌سێكی وه‌كو من بێڕاده گه‌وره و بێڕاده مه‌ترسیداره. به بڕوای من ئه‌م ده‌روازه‌یه‌ی ڕووه و به‌خته‌وه‌ری كه هه‌ندێك كات له خه‌ونه‌كانمدا دێت بۆ دیدارم شتێك نییه جگه له ده‌روازه‌ی مه‌رگ.
پارچه‌ی دووه‌م
به پێچه‌وانه‌ی ئه‌و شته‌ی كه ده‌یڵێت، یان پێش ئه‌وه ده‌یووت، من هه‌رگیز له‌گه‌ڵ سلڤیادا نه‌ژیاوم. ئێمه هه‌رگیز ژیانێكی هاوبه‌شمان نه‌بووه. له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا ماوه‌یه‌ك له‌مه‌وپێش، له‌وانه‌یه چه‌ند ساڵێك له‌مه‌وپێش، ئه‌و هه‌ندێك جار ده‌ڵێت، یان ده‌یووت، له‌و كاته‌وه‌ی كه له‌گه‌ڵ تۆ ژیاوم (له‌به‌رئه‌وه‌ی كه من ئه‌وه به ژیان ناوده‌نێم)، له‌و كاته‌وه‌ی كه ئێمه ژیانێكی هاوبه‌شمان هه‌بووه (له‌به‌رئه‌وه‌ی كه من ئه‌وه به ژیان ناوده‌نێم). ژیان؛ من نه‌مده‌زانی كه ژیان شتێكی له‌م شێوه‌یه بوو. پێموابوو شتێكیتره. شتێكیتر، شتێك كه پێموابوو له‌گه‌ڵ تێپه‌ڕینی كات و یان له ڕابردوودا ئه‌وه ده‌ناسم. به‌ڵام ئایا ئه‌مه هه‌مان ئه‌و شته‌یه كه بیری لێده‌كه‌ینه‌وه و تێیدا قووڵ ده‌بینه‌وه؟ ئیتر به‌باشی نازانم كه ئایا ڕۆژانێك ده‌مزانی ژیان له‌گه‌ڵ كه‌سێكیتردا واتای چییه یان نا؟ به‌بێ ئه‌وه‌ی زۆر خۆم بخه‌مه ژێر فشاره‌وه، ده‌توانم بڵێم كه ڕه‌نگه ته‌نانه‌ت ئیتر نازانم ژیان چییه. به‌هه‌ر نرخێك ژیان. ئایا ئه‌مه ڕاسته له‌باره‌ی به ته‌نیا ژیانیشه‌وه؟ پێموایه ده‌زانم به‌ته‌نیا ژیان واتای چی و هه‌ر له‌به‌رئه‌وه‌ش هه‌رگیز به‌رگه‌ی ئه‌وه‌م نه‌گرت؛ جگه له‌و ڕۆژانه‌ی كه تێپه‌ڕیوون. به‌ڵام له‌ڕابردوودا پرسیارێكی له‌م شێوه‌یه‌م له‌خۆم نه‌ده‌پرسی. به‌ته‌نیا نه‌ده‌ژیام و شتێكی له‌م شێوه‌یه‌م نه‌ده‌زانی. دواتر له‌مه تێگه‌یشتم. به‌ڵام زۆر دره‌نگ بوو و پێش ئه‌وه هیچ ئاگاداركردنه‌وه‌یه‌كیان به من نه‌دابوو.
پارچه‌ی سێیه‌م
له ڕۆژێك به‌ولاوه، بیرم نییه به‌ته‌واوه‌تی كامه ڕۆژ بوو، ئیتر نه‌ڕۆشتمه ده‌ره‌وه. جگه له‌وه‌ی كه بمه‌وێ میزبكه‌م، له‌سه‌ر چه‌رپاكه‌م هه‌ڵنه‌ستاوم. شتێكی له‌م شێوه‌یه ناچارم ده‌كات ڕۆژانه په‌نجا تا سه‌د جار له شوێنه‌كه‌م هه‌ڵستم. ئه‌گه‌ر میزكردن نه‌بووایه ته‌نیا سێ چوار جار له شوێنه‌كه‌م هه‌ڵده‌ستام تاوه‌كو بۆ په‌رداخه ویسكییه‌كه‌م به‌دوای چه‌ند پارچه سه‌هۆڵێكدا بگه‌ڕێم له‌ناو به‌فرگره‌كه‌مدا. به‌یانیان وه‌كو هه‌موو كه‌سێك به‌ئاگا دێم، به‌ڵام له‌م لایه‌نه‌وه دڵنیانیم (دڵنیانیم كه هه‌مووان به ئاگا دێن). هه‌ڵده‌ستم و قاوه‌یه‌ك له‌سه‌ر چه‌رپاكه‌م دروست ده‌كه‌م. هه‌ندێك كات زۆر به ئاسانی قاوه‌یه‌ك كه ڕۆژێك یان دوو ڕۆژ له‌مه‌وپێش دروستم كردووه گه‌رمی ده‌كه‌مه‌وه. هه‌ندێك كات ئه‌وه من نیم كه لاته دروست ده‌كه‌م یان گه‌رمی ده‌كه‌مه‌وه. كه‌سێكه كه لێره‌یه، كه‌سێك كه هاتووه سه‌ردانی من بكات ئه‌م كاره‌ی كردووه. ئه‌مه هێشتاش ڕووده‌دات. له‌گه‌ڵ لاته‌دا حه‌به‌كانی به‌یانیانم ده‌خۆم. ئه‌وانه ده‌بێت به‌یانی و شه‌و به‌كاریان بهێنم. به‌ڵام شتێكی له‌م شێوه‌یه زۆر به‌كه‌می ڕووده‌دات. شه‌و و ڕۆژ به سه‌ختی لێك جیا ده‌كرێته‌وه. ئه‌وه‌ی كه وتم به‌یانیان له‌خه‌و هه‌ڵده‌ستم ته‌نیا قسه‌یه. هه‌ندێك كات نیوه‌ڕۆیه و هه‌ندێ كاتیش دوای نیوه‌ڕۆ. له دوای لاته په‌رداخێك ویسكی ده‌نۆشم؛ یان خۆم بۆ خۆمی تێده‌كه‌م و یان ئه‌گه‌ر كه‌سێكم له‌لابێت ئه‌و پێم ده‌دات. هه‌ندێك كات دوو دانه ده‌خۆمه‌وه، واته په‌رداخه‌كه‌م سه‌رله‌نوێ پڕ ده‌كه‌مه‌وه. ناهێڵم دووه‌م دانه كه‌سێكیتر بۆم ئه‌نجام بدات. له ڕۆژێك به‌ولاوه كه به‌ته‌واوه‌تی له‌بیرم نییه، له‌دوای خواردنه‌وه‌ی ویسكی یه‌كسه‌ر دووباره ده‌خه‌وم. به‌شێكی دوای نیوه‌ڕۆش ده‌خه‌وم. زۆربه‌ی كات زه‌نگی ته‌له‌فۆنه‌كه‌یه كه له خه‌و به‌ئاگام ده‌هێنێته‌وه. شتێكی له‌م شێوه‌یه ئازارم ده‌دات، گرنگ نییه كێ زه‌نگی لێداوه. پاشان ڕه‌نگه بخه‌ومه‌وه و له‌وانه‌شه نا. هیچ یاسایه‌ك بوونی نییه. باشه، به‌یانی ڕۆژی دواتر دووباره چیرۆكه‌كه ده‌ست پێده‌كاته‌وه. لاته، حه‌ب، ویسكی، پارچه سه‌هۆڵه‌كان. له‌م نێوه‌نده‌دا دوو، سێ یان چوار جار سوود له ده‌رفه‌تێك وه‌رده‌گرم و میزده‌كه‌م. هه‌میشه چه‌ند دڵۆپێكه، زۆر كه‌م ڕووده‌دات زیاتر بێت.
[1] North Hollywood
[2] Westwood
[3] Bel Air
[4] Wilshire Boulevard
Copyright © DidiMn.com. All rights reserved.
